آبسه دندان چیست؛ علل، علائم، پیشگیری و درمان آن

از آن‌جایی که آمار ابتلا به آبسه دهان و دندان در میان بزرگسالان و نوزادانی که در حال دندان در آوردن هستند بسیار شایع است، احتمال می‌دهیم که شما یا یکی از اطرفیانتان نیز تا کنون با این مشکل روبرو شده باشید. حتی شاید در حال حاضر با آبسه دندان درگیر باشید و اصلا به همین دلیل است که به جستجوی عبارت “آبسه دندان و راه های درمان آن” پرداختید!

نگران نباشید و تا انتهای مطالعه این مطلب به هیچ عنوان به آبسه دندان خود دست نزنید. چرا که متخصصان کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان قرار است تا در ادامه، شما را با این ضایعه، علت و راهکارهای درمان آن آشنا کنند.

آبسه دندان چیست؟

آبسه دندان، تجمعی از چرک در نوک ریشه دندان است که معمولا ناشی از عفونت باکتریایی می‌باشد. این عارضه می‌تواند به دلیل پوسیدگی دندان، ترک خوردگی یا شکستگی دندان، بیماری لثه یا درمان‌های دندانپزشکی غیر اصولی قبلی ایجاد شود.

علائم آبسه دندان

مطمئن باشید که آبسه دندان به هیچ عنوان از نظر شما پنهان نخواهد ماند و اگر به این عارضه مبتلا باشید، متوجه آن خواهید شد. چرا که این برامدگی معمولا دردناک است و با ایجاد بوی بد در دهان شما، شما را از حضور خود مطلع می‌کند.

با این حال، نشانه‌های دیگری نیز از حضور آبسه در دهان شما وجود دارد که اصلی‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:

• درد زبان و دهان
• بوی بد دهان به دلیل وجود چرک و عفونت
• حساس شدن لثه به لمس
• داشتن طعم بد در دهان
• دشوار بودن باز کردن دهان
• دشوار بودن بلع غذا به دلیل برخورد مواد غذایی با آبسه
• تورم صورت

اگر آبسه دندان شدید باشد، ممکن است احساس درد در گوش، گردن و چشم‌ها نیز به وجود بیاید. حتی ممکن است فرد به دلیل وجود عفونت دچار تب، حالت تهوع و استفراغ نیز بشود. درست شبیه نوزادانی که در دوران دندان در آوردن خود با تب مواجه می‌شوند.

انواع آبسه دندان

سه نوع متفاوت از آبسه دندان وجود دارد.

∗ آبسه پری آپیکال: این آبسه شایع‌ترین نوع آبسه دندان است و زمانی اتفاق می‌افتد که عفونت به نوک ریشه دندان برسد. در آبسه پری اپتیکال، عفونت از سطح دندان وارد بافت نرم دندان می‌شود و در نهایت ریشه دندان را درگیر می‌کند.

∗ آبسه پریودنتال: این آبسه روی لثه و در کنار ریشه‌ی دندان تشکیل می‌شود. همچنین ممکن است به بافت و استخوان اطراف آن گسترش یابد.

∗ آبسه لثه: آبسه لثه فقط به لثه ارتباط دارد و ناشی از وجود عفونت و آسیب در دندان نیست. متخصصان این نوع از آبسه را با نام آبسه جینجیوال نیز می‌شناسند.

علل ایجاد آبسه دندان

با اینکه سطح خارجی دندان دارای بافت سفتی است، اما باکتری‌ها می‌توانند به مرکز دندان (که شامل اعصاب، بافت همبند و رگ‌های خونی است) نفوذ کنند. در صورت پیش آمدن این اتفاق، دندان با عفونت درگیر و آبسه دندان به عنوان نشانه‌ای از وجود عفونت در دندان تشکیل می‌شود.

البته چگونگی به‌وجود آمدن آبسه‌ به نوع آن نیز بستگی زیادی دارد. برای مثال، در آبسه‌های پری اپتیکال، نفوذ باکتری به درون پالپ دندان از دلایل ایجاد این آبسه است. در حالی که آبسه‌ی لثه معمولا به دلیل عفونت‌های خارجی خود لثه و گیر کردن جرم و باقی‌مانده‌ی غذاها در لابلای دندان‌ها به وجود می‌‌آید.

از سایر دلایل ایجاد آبسه دندان نیز می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• پوسیدگی دندان
• ایجاد حفره در دهان
• ابتلا به بیماری‌‌های مربوط به لثه مثل پریودنتال
• آسیب و صدمه به دندان بر اثر ضربه و تروما
• ابتلا به برخی از بیماری‌ها و مصرف برخی داروها (سرطان، داروهای شیمی درمانی)
• رژیم‌های غذایی سرشار از قند

تشخیص آبسه دندان

شایع‌ترین علامت آبسه دندان تورم و درد است. اما ممکن است به دلیل هم رنگ بودن آبسه با رنگ لثه و یا عدم وجود برآمدگی چشمگیر در دهان، این عارضه از دید شما پنهان بماند و صرفا درد و ناراحتیِ ناشی از آن گریبانگیرتان شود!

در چنین شرایطی، وقتی با علائم درد دندان به دندانپزشکی مراجعه نمایید، دندانپزشک ابتدا چند ضربه آهسته به دندان شما می‌زند تا بررسی کند که آیا شما چیز متفاوتی را احساس خواهید کرد یا نه.

اگر از این روش، نتیجه‌ای حاصل نشد، دندانپزشک شما را به یک دندانپزشک متخصص اندودنتیست ارجاع می‌دهد. آبسه شما قطعا توسط این متخصص قابل تشخیص و درمان خواهد بود.

عوارض بروز آبسه دندان

شما باید حتما فرایند درمان آبسه خود را پیگیری کنید. زیرا در غیراینصورت، ممکن است عفونت به گردن، فک و سایر نواحی سر مثل مغز نیز انتشار پیدا کند. مخصوصا اگر سیستم ایمنی بدنتان ضعیف باشد.

آبسه دندان و ورم صورت

آبسه می‌تواند به بافت‌های اطراف دندان گسترش یابد و منجر به ورم صورت شود. این ورم معمولا در یک طرف صورت یا هر دو طرف رخ می‌دهد و با قرمزی، درد و حساسیت به لمس همراه است.

اگر در کنار درد دندان، ورم صورت را نیز تجربه می‌کنید، مراجعه فوری به دندانپزشک ضروری است. این امر به ویژه در صورتی که ورم صورت با تب، لرز یا مشکل در تنفس همراه باشد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

پیشگیری از آبسه دندان

رعایت برخی از نکات به سلامتی دندان‌های شما و در نتیجه پیشگیری از تشکیل آبسه کمک خواهد کرد. این نکات شامل موارد زیر هستند:

• روزانه دو بار مسواک بزنید و از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
• لابلای دندان‌های خود را با نخ دندان تمیز کنید.
• مصرف غذاها و نوشیدنی قنددار را محدود کنید.
• به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید.

چه هنگامی باید به پزشک مراجعه کرد؟

بهتر است با مشاهده اولین علایم عفونت در دندان و مشاهده آبسه به یک دندانپزشکی مراجعه نمایید. زیرا درمان به موقع و زودهنگام آبسه باعث پیشگیری از انتشار عفونت به سایر دندان‌ها و دیگر بافت‌های بدن می‌شود.

فراموش نکنید که آبسه شاید در ظاهر بی خطر و کوچک به نظر برسد؛ اما مانند هر نوع عفونت دیگر می‌تواند دردسر ساز باشد و سلامتی شما را به یک وضعیت اورژانسی تبدیل کند. بنابراین، باید در صورت مشاهده آبسه در همان روز به یک دندانپزشک و یا یک کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی مراجعه نمایید.

درمان آبسه دندان

درمان آبسه به علت تشکیل آن بستگی دارد و معمولا از یک روش درمانی برای تمام افراد استفاده نمی‌شود. معمولا دندانپزشکان بهترین نوع درمان را با توجه به عواملی مانند محل اولیه‌ی آبسه، میزان شیوع عفونت و مقدار واکنش سیستم ایمنی بدن به عفونت انتخاب می‌کنند.

در ادامه، بهترین راهکارهای درمان آبسه دندان را به شما معرفی خواهیم کرد.

درمان کانال ریشه

اگر آبسه‌ به دلیل وجود عفونت در ریشه‌ی دندان شما تشکیل شده باشد، لازم است تا فرایند درمان ریشه کانال (RCT) یا همان عصب کشی دندان برایتان صورت بگیرد. البته ممکن است دندانپزشک پیش از انجام عصب کشی برای شما آنتی بیوتیک تجویز کند که این کار یک وقفه نهایتا ۶ روزه بین مراجعه اول شما به دندانپزشکی و انجام فرایند درمان ریشه ایجاد خواهد کرد.

آپیکواکتومی

گاهی درمان RCT برای از بین بردن آبسه کارا نیست و باید از روش‌های دیگری مانند آپیکواکتومی یا آپیکو کورتاژ استفاده کرد. این روش، اقدامی برای تخلیه‌ی بافت‌های ناحیه اپیکال و بریدن بخشی که درگیر آبسه شده است می‌باشد.

در آپیکواکتومی لازم است تا دندانپزشک لثه‌ها را باز کند تا بتواند بافت‌های آلوده و همچنین انتهای ریشه دندان را از بین ببرد. به همین دلیل، ممکن است فرایند درمان آبسه با این روش کمی برای شما دردناک باشد.

مصرف آنتی بیوتیک

ممکن است دندانپزشک برای کاهش عفونت و جلوگیری از شیوع آن برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز کند. میزان آنتی بیوتیک و دوز آن نیز با توجه به شدت عفونت و اینکه پیش از این برای درمان آبسه از آنتی بیوتیک دیگری استفاده شده است یا خیر تعیین خواهد شد.

همچنین، در صورتی که عفونت شدید باشد، ممکن است دندانپزشک از آنتی بیوتیک‌های تزریقی برای افزایش سرعت روند درمان و پیشگیری از انتشار بیشتر عفونت آبسه ی شما استفاده کند.

زه کشی

در برخی موارد ویژه، متخصصان عفونت را مستقیما از قسمتی که چرک کرده است تخلیه می‌کنند. مثلا ممکن است نیاز به زهکشی باشد تا بتوان عفونت را از آبسه پارافارنژان که در قسمت پشت دهان وجود دارد خارج نمود.

درمان سپسیس

وقتی سیستم ایمنی بدن به عفونتی در خون به شدت واکنش نشان دهد، یک وضعیت جدی پزشکی برای بیمار رخ می‌دهد که به آن سپسیس گفته می‌شود. اگر سپسیس درمان نشود عوارض جدی را به دنبال خواهد داشت. یعنی ممکن است بیمار دچار شک سپتیک شود و در نتیجه به طرز خطرناکی دچار افت فشار خون گردد که این امر می‌تواند باعث نارسایی اندام و حتی در مواقعی مرگ فرد گردد.

افرادی که مبتلا به بیماری سپسیس هستند نیاز دارند تا در بخش مراقبتهای ویژه نگهداری شوند. در این صورت معمولا با آنتی بیوتیک‌ها و مایعاتی که به صورت وریدی تزریق می‌شود تحت درمان قرار می‌گیرند. ممکن است نیاز به درمان‌های دیگر نیز باشد تا از اعضای بدن حفاظت شده و آسیب‌های ناشی از عفونت کاهش یابند. جراحی یا دیالیز از جمله این درمان‌ها هستند.

درمان خانگی آبسه دندان

با اینکه یکی از مطمئن‌ترین راهکارها در هنگام مواجهه با آبسه دندان مراجعه به دندانپزشک است، اما ممکن است دندانپزشک در برخی مواقع خاص (مثلا در روزهای تعطیل و یا نصف شب‌ها) در دسترس نباشد.

بنابراین بهتر است با راهکارهای درمان خانگی آبسه آشنا باشیم تا در این گونه مواقع و تا زمان دسترسی به دندانپزشک از انتشار بیشتر عفونت جلوگیری نماییم.

برای تسکین درد به روش‌های خانگی می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

• شستن دهان با آب نمک و قرقره کردن آن
• استفاده از محلول جوش شیرین و نمک
• استفاده از کمپرس سرد
• قرار دادن روغن میخک روی آبسه
• قرار دادن سیر روی آبسه دهان

این راهکارها تنها روش‌هایی موقتی برای تسکین درد آبسه دندان هستند و نباید به عنوان یک راهکار درمانی مورد استفاده قرار بگیرند. پس حتما در اولین فرصت به دندانپزشکی مراجعه و نسبت به درمان این عارضه ناهنجار و دردناک اقدام کنید.

درمان فوری آبسه دندان با قرص

سعی کنید حتی الامکان از استفاده از راهکارهای خود درمانی آبسه دندان در خانه بپرهیزید و برای درمان این مشکل به دندانپزشک متخصص مراجعه نمایید. اما اگر نیمه شب به دلیل درد شدید آبسه‌ی دندان خود بی خواب شدید و مجبور به استفاده از دارو بودید، از یک مسکن مانند بروفن، ژلوفن یا دیکلوفناک استفاده کنید.

آبسه دندان در دوران بارداری

تغییرات هورمونی، تهوع‌های صبحگاهی و همین‌طور تغییرات رژیم غذایی زنان باردار ممکن است به عواملی جدی برای ایجاد آبسه دندان های آنان تبدیل شود. به همین دلیل، آبسه دندان از جمله مشکلات رایج و اجتناب ناپذیری است که برای این مادران به وجود می‌آید.

در صورتی که در دوران بارداری به سر می‌برید و با این مشکل مواجه هستید، حتما به دندانپزشکی مراجعه کنید. چرا که عفونت دندان علاوه بر خطرناک بودن برای شما، برای فرزندی که در شکم دارید نیز خطرناک تلقی می‌شود.

آبسه دندان کودکان

دندان در آوردن نوزادها و مناسب بودن فضا برای رشد باکتری در دهان کودکان، از جمله دلایل ابتلای کودکان به آبسه دهان است. در چنین مواقعی لثه‌ها به دلیل عفونی شدن به اندازه ۳ میلیمتر از دندان فاصله می‌گیرند و فضا را برای تشکیل آبسه دندان مهیا می‌کنند.

آبسه دندان عقل

یکی از انواع رایج آبسه، آبسه‌ی ناشی از حضور یک دندان نهفته در دهان شما است. این نوع از آبسه که عموما فک پایین را درگیر می‌کنند در میان دندان‌های عقل نهفته و نیمه نهفته نیز فراوانی بسیار زیادی دارند.

درمان این آبسه‌ها به دلیل دسترسی دشوار، تنها با مداخله دندانپزشک و حتی گاها با کشیدن دندان امکان پذیر است.

جمع بندی نهایی

آبسه‌ی دندان عارضه‌ی ناخوشایندی است که فرد را با مشکلات متعددی از جمله درد، پوسیدگی دندان و حتی لق شدن دندان مواجه می‌کند. از همین رو، درمان آن یک اقدام لازم و ضروری محسوب می‌شود. در صورتی که شما نیز با مشکل آبسه مواجه هستید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که در اولین فرصت به دندانپزشکی مراجعه و نسبت به درمان این عارضه اقدام نمایید.

همچنین، در صورتی که ساکن شهر تهران هستید، می‌توانید از خدمات درمان آبسه دندان در کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان استفاده کنید. در صورت نیاز به دریافت نوبت و یا مشاوره با متخصصان ما می‌توانید از طرق فرم زیر با ما در ارتباط باشید.

سوالات متداول در خصوص آبسه دندان

آیا استفاده از آویشن و زردچوبه جهت درمان عفونت لثه و دندان، موارد مناسبی می‌باشند؟

از گذشته اثبات شده است که اویشن و زردچوبه خاصیت ضد میکروبی دارند. اما هیچ تحقیق علمی مبنی بر اینکه این ادویه‌ها در درمان عفونت دندان موثر هستند منتشر نشده است.

اگر دندان عصب کشی شده آبسه کرد چه کنیم؟

اگر از پانسمان دندان عصب کشی شده خوب مراقبت نشود و یا در صورت مراجعه دیرهنگام به پزشک جهت برداشتن پانسمان و پر کردن دندان، ممکن است عفونت بروز کند. بنابراین باید اول عفونت توسط دندانپزشک درمان گردد و سپس دندان را پر کند. بنابراین عملیات عصب کشی دچار تاخیر می‌گردد.

آیا آبسه همان عفونت دندان است؟

آبسه به نوعی یکی از نشانه‌های وجود عفونت در دندان است.

درمان آبسه لثه در طب سنتی چگونه است؟

در طب سنتی از راهکارهایی مانند استفاده از سیر، شیر، زردچوبه و نشاسته برای درمان آبسه استفاده می‌شود.

آیا آبسه و پینه یکی هستند؟

بله. در گذشته به آبسه پینه می‌گفتند.