امروزه کامپوزیت‌های دندانی معمولاً در کلینیک‌های دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند که عمدتا برای ترمیم زیبایی دندان‌های قدامی (جلویی) و همچنین برای پر کردن دندان‌های خلفی (پشتی) استفاده می‌شوند. به منظور انطباق با نیازهای خاص هر بیمار، انواع کامپوزیت دندان با ویژگی‌ها و شیوه استفاده متفاوت در بازار ظاهر شده‌اند و گاهی اوقات انتخاب مناسب‌ترین کامپوزیت در بین انواع کامپوزیت دندان برای هر مراجع ممکن است کمی گیج‌کننده باشد. علاوه بر این، از دیدگاه بالینی، کامپوزیت‌های دندانی همچنان در حال پیشرفت هستند و مداوما مدل‌های جدیدی در بازار ظاهر می‌شوند تا با هر نوع درمانی سازگار شوند، که ما را وادار می‌کند از خود بپرسیم چه نوع کامپوزیتی مناسب‌تر میباشد؟ که در این مقاله به این مورد خواهیم پرداخت.
چگونه مناسب‌ترین کامپوزیت دندان را برای هر مراجع انتخاب کنیم؟
دندانپزشکی دکتر بنیانیان هدف ما کمک به شماست بنابراین این مقاله را آماده کرده‌ایم که در آن انواع مختلف کامپوزیت دندان و کاربردهای آن را در دندانپزشکی تجزیه و تحلیل می‌کنیم.
انواع کامپوزیت‌های موجود
ماکروفیل‌ها چه چیزهایی هستند؟
ماکروفیل‌ها اولین کامپوزیت‌هایی هستند که وارد بازار شدند. ماکروفیل‌ها ذراتی از ۱۰ تا ۵۰ میکرومتر هستند. اگرچه استحکام این ذرات بزرگ بسیار عالی است اما زیبایی کمی دارند و صیقل دادن آنها سخت است. به دلیل سایز بزرگ ذرات پرکننده، صیقل دادن آنها مشکل ساز است. برخی از این ذرات به قدری بزرگ هستند که با چشم غیر مسلح نیز دیده می‌شوند. اگرچه این روزها معمولا از کامپوزیت ماکروفیلی استفاده نمی‌شود اما ممکن است هنوز افرادی باشند که از این روش ترمیم قدیمی استفاده می‌کنند.
میکروفیل‌ها چه هستند؟
میکروفیل‌ها برای اولین بار در اواخر دهه ۱۹۷۰ و در نتیجه افزایش ماکروفیل‌ها ساخته شدند. ذرات زیر ۱۰۰ نانومتر هستند. اگرچه بر خلاف ماکروفیل‌ها، میکروفیل‌ها قابلیت صیقل پذیری و زیبایی بیشتری دارند اما ضعیف بودند و نمی‌توانستند در برابر فشارهای خلفی مقاومت کنند. امروزه دو نوع از میکروفیل‌های موجود در بازار ورژن‌های مختلف Heliomolar از Ivoclar Vivadent و Renamel از Cosmedent میباشد.
هیبرید، میکرو هیبرید و نانوهیبرید چیست؟
اینها کامپوزیت‌هایی هستند که هم دارای مقاومت ماکروفیل‌ها و هم قابلیت صیقل پذیری میکروفیل‌ها هستند. این کامپوزیت‌ها دارای مخلوطی از ذرات بین ۱۰ تا ۵۰ میکرومتر و همچنین ذرات ۴۰ نانومتری هستند. نمونه‌های نانو هیبریدهای موجود Tetric EvoCeram و IPS Empress Direct از Ivoclar Vivadent همراه با Herculite Ultra از Kerr هستند. وقتی از میکرو هیبریدها صحبت می‌کنیم، Herculite XRV از Kerr فقط یک نمونه از دیگر موارد است.
نانوکامپوزیت چیست؟
جدیدترین نسل کامپوزیت‌ها توسط ۳M ESPE ثبت اختراع شد که Filtek Supreme Ultra Universal نام گرفت. این نانوکامپوزیت‌ها دارای ذراتی به اندازه ۲۰ نانومتر هستند. آنچه نانوکامپوزیت‌ها را منحصر به فرد می‌کند گروه شدن ذرات با یکدیگر و تشکیل نانو خوشه‌ها است. این ویژگی سبب نزدیک شدن ذرات کوچکتر به یکدیگر می‌شوند که عملکردی مانند ذرات بزرگتر دارند. بنابراین باعث افزایش قدرت، مقاومت در برابر سایش و صیقل پذیری می‌شوند.
انواع کامپوزیت‌های دندانی و کاربرد آنها در دندانپزشکی
واقعیت این است که انواع مختلف کامپوزیت وجود دارد که می‌تواند شما را به زیبایی دلخواهتان برساند.
آنقدر در زمینه ترمیم دندان و زیبایی تجربه داریم که به جرات بگوییم کامپوزیت در زیبایی شما نقش بسزایی دارد.
کامپوزیت‌های قدامی:
کامپوزیت‌های قدامی، که به آنها کامپوزیت‌های زیبایی نیز گفته می‌شود، برای ترمیم دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند که در آن زیبایی که بسیار طبیعی باشد مهم است. مزیت اصلی کامپوزیت‌های زیبایی این است که می‌توان آنها را برای مدت طولانی براق نگه داشت، به همین دلیل مناسب‌ترین نوع برای ترمیم زیبایی قدامی در دندانپزشکی هستند. این کامپوزیت‌ها امکان تغییر در رنگ، شکل و اندازه را بدون نیاز به تراشیدن دندان فراهم می‌کنند.
کامپوزیت‌های خلفی:
کامپوزیت خلفی برای ترمیم دندان در ناحیه خلفی توصیه می‌شوند. این کامپوزیت‌ها با در نظر گرفتن افزایش فشار که با جویدن به دندان‌های خلفی وارد می‌شود، طراحی شده‌اند. نتیجه این ترمیم، دندان بسیار قوی با ماندگاری طولانی مدت است.
کامپوزیت‌های مایع:
کامپوزیت مایع یا فلو اساساً با انعطاف‌پذیری عالی آن شناخته می‌شود. این امر دندانپزشک را در دستکاری کامپوزیت بسیار راحت می‌کند. در دندانپزشکی از کامپوزیت‌های مایع برای پر کردن حفره‌های کوچک دندان مانند شکاف، منافذ یا پوسیدگی باقیمانده دندان استفاده می‌شود.
کامپوزیت‌های یونیورسال:
کامپوزیت‌های یونیورسال برای استفاده در ترمیم زیبایی دندان‌های قدامی و خلفی طراحی شده‌اند. برای سازگاری با میزان تیرگی مینای دندان، این کامپوزیت‌ها در گونه‌های وسیعی از رنگ‌ها موجود هستند. کامپوزیت یونیورسال را می‌توان در قالب‌های مختلف از جمله سرنگ، کپسول یا مایع یافت.
کامپوزیت‌های سلف کیور:
در کامپوزیت‌های دارای پلیمریزاسیون دوگانه یا سلف کیور، انجام فرآیند پلیمریزاسیون با نور ضروری نیست. به همین دلیل، این کامپوزیت‌ها برای کور بیلداپ استفاده می‌شوند. از آن در داخل پل به عنوان یک قالب برای ریشه دندان مصنوعی استفاده می‌شود. همچنین استفاده از کامپوزیت سلف کیور برای پر کردن حفره‌ی دندان‌های خلفی که کیفیت بیشتری دارد ترجیح داده می‌شود، یا اگر حفره بسیار بزرگ و لایه بندی کامپوزیت لایت کیور بسیار کند باشد.
کامپوزیت‌های بالک فیل:
کامپوزیت‌های قدیمی باید به تدریج قرار بگیرند تا باعث درمان کامل لایه‌ها و کاهش انقباض شوند. با این حال، کامپوزیت‌های بالک فیل به خصوص برای جلوگیری از قرارگیری چندین لایه یا انجام کل ترمیم فقط در یک لایه طراحی شده‌اند. مواد مختلف آنها مربوط به عمق درمان، یکپارچگی حاشیه‌ای و سازگاری آنها از طریق مواد افزودنی مخصوص برای عملکرد بالینی خوب، حتی در استفاده از حجم زیادی از کامپوزیت است. بالک فیل برای ساده‌سازی روند ترمیم خود و همچنین فراهم آوردن پتانسیل کامل و صرفه‌جویی در وقت مفید است. اگر به دنبال اضافه کردن کامپوزیت به مجموعه کامپوزیت‌های خود هستید، با افزودن یک کامپوزیت بالک فیل برای زیبایی هزینه کمتری را می‌پردازید.
کامپوزیت‌های ارتودنسی:
کامپوزیت‌های ارتودنسی رزینی هستند که برای درمان‌های ارتودنسی دندان مشخص شده‌اند، برای مثال، برای چسباندن براکت‌ها، اتصال باند ارتودنسی و غیره استفاده می‌شود. کامپوزیت‌های ارتودنسی به طور کلی لایت کیور هستند و فلوراید آزاد می‌کنند. این کامپوزیت‌ها به صورت سرنگ یا به صورت خمیر در کارتریج در می‌آیند.
کاربردهای بالینی
کامپوزیت دندان به دو شیوه مختلف انجام می‌شود:
۱. کامپوزیت‌های دندانی مستقیم
در شیوه مستقیم کامپوزیت‌های دندانی، دندانپزشک در کلینیک کامپوزیت‌ها را قرار می‌دهد. معمولا در پلیمریزاسیون نور به صورت دستی ساطع می‌شود که در شروع دارای طول موج‌های خاصی است.
کاربردهای کامپوزیت‌های دندانی مستقیم عبارتند از: پر کردن حفره‌ها یا فاصله‌های کوچک بین دندان‌ها(فاصله بین دندان ها)، تغییر جزئی شکل دندان‌ها، بلندتر نشان دادن یا تغییر رنگ دندان‌ها.
۲. کامپوزیت‌های دندانی غیرمستقیم
کامپوزیت‌های غیر مستقیم بیرون از دهان، در آزمایشگاه‌هایی انجام می‌شوند که نسبت به نورهای دستی، امکان استفاده از انرژی با شدت و سطح بالاتر را دارند.
زمان درمان با کامپوزیت‌های غیر مستقیم طولانی‌تر است و در مقایسه با کامپوزیت‌های مستقیم، سطح و عمق بیشتری را درمان می‌کنند.
کاربردها
کامپوزیت‌های دندانی غیر مستقیم در موارد زیر کاربرد دارند:
- پر کردن حفره‌های دندان با روش غیر مستقیم: اینله/ انله
- پر کردن فواصل (دیاستماس) بین دندان‌ها
- تغییر شکل دندان‌ها
- ترمیم همه یا بخشی از تاج‌های دندان‌ها
- پل‌های دارای ۲-۳ دندان و پل‌های چسبنده
- روکش دندان
انواع ترمیم دندان با کامپوزیت
۱. تاج دندان کامپوزیت
در واقع تاج‌های کامپوزیتی به میزان تاج‌های طلا، زیرکونیا یا پرسلن ماندگاری ندارند و نیاز به تعویض بیشتر دارند. امکان ساخت پوسته فلزی برای تاج‌های کامپوزیت وجود دارد. اما برای ساخت تاج کامپوزیتی کامل شرایط خاصی وجود دارد.
معمولا ساخت تاج‌های فلزی کامپوزیت برای قسمتی از دندان انجام می‌شود، به عبارت دیگر این روکش‌ها فقط قسمت‌هایی از تاج که در معرض دید هستند را پوشش می‌دهند. اگر مایل به زیبایی بیشتری باشید، امکان پوشاندن تمام طرف‌های تاج با کامپوزیت وجود دارد.
کاربردها
- افرادی که محدودیت بودجه دارند و توانایی خرید تاج گران قیمت را ندارند.
- افرادی که به فلز حساسیت زیادی دارند و نمی‌توانند پرسلن کامل را تحمل کنند. (این اتفاق بسیار نادر است)
- گزینه‌ایی موقت برای کسانی که میزان پوسیدگی زیادی دارند.
۲. پل‌های دندانی کامپوزیت فلزی
درست مانند تاج‌ها، امکان داشتن پوسته فلزی برای پل‌های دندانی کامپوزیت وجود دارد. جایی که کامپوزیت روی آن قرار می‌گیرد و معمولا به عنوان ونیر قسمت‌های در معرض دید استفاده می‌شوند.
ساختار پل‌های کامپوزیت فلزی شبیه تاج‌ها است و اغلب در شرایطی که فرد قادر به پرداخت هزینه‌های بیشتر نیست، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۳. پل‌های کامپوزیتی چسبنده
زمانی از پل‌های کامپوزیت چسبنده استفاده می‌شود که یک دندان (معمولا دندان جلویی) وجود نداشته باشد. در این روش دندانپزشک در مطب یا تکنسین دندانپزشکی از طریق باندینگ دندان‌های مصنوعی را به دندان‌های مجاور متصل می‌کنند.
مزیت مهم این روش ساییده نشدن دندان‌های مجاور است. در نتیجه دندان‌های مجاور آسیب نمی‌بینند. یعنی هر زمانی که فرد خواست می‌تواند دندان‌های طبیعی خود را داشته باشد.
در برخی موارد برای تقویت پل کامپوزیت می‌توان از فایبر استفاده کرد.
اگرچه پل متصل به رزین از پروتز متحرک بهتر کار می‌کند اما مانند پل ثابت مقاوم نیست و به میزان ایمپلنت دندان ماندگاری ندارد.
کاربرد
- عدم وجود استخوان کافی و در نتیجه وارد نشدن ایمپلنت
- زمانی که فرد برای پل دندان طبیعی، ساییده شدن و آسیب دیدن دندان‌های مجاور را نپذیرد.
- زمانی که هزینه درمان بسیار زیاد باشد.
۴. اینله
اینله روش ترمیم غیرمستقیم است. در این روش از یک ماده جامد (مثلا طلا، پرسلن یا رزین کامپوزیت) برای پر کردن حفره دندان استفاده می‌کنند که در جای خود چسبیده می‌شود. بر خلاف طلا و پرسلن، در این روش کامپوزیت این مواد به شیوه باندینگ در حفره قرار داده می‌شوند.
اگرچه اینله‌های کامپوزیتی به دلیل استفاده از روش‌های باندینگ بهتر در جای خود قرار می‌گیرند اما از نظر مقاومت، ماندگاری و طول عمر از اینله‌های طلایی و پرسلن ضعیف‌تر هستند.
۵. ونیرها
ونیر لایه نازکی از موادی است که برای افزایش زیبایی دندان یا محافظت از سطح دندان در برابر آسیب روی دندان قرار می‌گیرد. در ساخت ونیر از دو نوع ماده استفاده می‌شود: پرسلن و کامپوزیت.
ممکن است ونیر کامپوزیتی مستقیما یا غیر مستقیم توسط یک تکنسین دندانپزشکی در آزمایشگاه دندانپزشکی ساخته شود. ونیر کامپوزیت با روش باندینگ در جای خود فیکس می‌شود.
ونیرهای پرسلن در برابر لک شدن و شکسته شدن مقاوم ترند و دارای ماندگاری و زیبایی بیشتری هستند.
همانطور که می‌بینید، صدها گزینه کامپوزیت در اختیار ماست. امیدواریم که این مقاله به شما کمک کند تا مناسب‌ترین کامپوزیت را برای روش درمانی خود انتخاب کنید و از نتیجه‌ی آن اطمینان حاصل کنید.
هنر
ارزش مطالعه داشت سپاس
مهتاب رحمتی
با سپاس
حامد
آفرین خیلی خوب و کامل بود
پردیس اعتضاد کیهانی
مقاله جالبی بود. سپاس
دکتر بنیانیان
سلام
خواهش می کنم