دندان از دست رفته یکی از مشکلاتی است که برخی افراد به دلیل آسیب، شکستگی یا کشیدن دندان در طول زندگی خود با آن مواجه می شوند. برخی نیز به دلیل پوسیدگی دندان در طولانی مدت و بی توجهی به درمان آن در نهایت ناچار به کشیدن آن می شوند. دندان از دست رفته باید به سرعت با یکی از راه های درمانی مختلف جایگزین شود، چرا که بی توجهی به آن می تواند منجر به آسیب دندان های مجاور می شود.
جایگزین کردن دندان از دست رفته به چه صورت انجام می شود؟
دندان از دست رفته را می توان به روش های مختلف جایگزین کرد. این موضوع نه تنها بر زیبایی دندان ها می افزاید بلکه به سلامت دندان های مجاور و نیز سلامت کلی دهان و دندان کمک زیادی می کند. از دست دادن دندان تا حد زیادی بر سلامت و زیبایی دندان ها اثرگذار است. علاوه بر اینکه فرد ممکن در از غذا خوردن و تکلم خود نیز با مشکلات زیادی مواجه شود. برخی بر این تصورند که دندان ها تنها به علت شکستن یا کشیدن از دست می روند بلکه روند از دست رفتن دندان می تواند به دلایل دیگر هم باشد.
از مهمترین علل از دست رفتن دندان می توان موارد زیر را برشمرد:
روش های درمانی برای جایگزین کردن دندان از دست رفته
روش های مختلفی برای جبران دندان از دست رفته وجود دارد که در ادامه به مهمترین و پرطرفدارترین این روش ها اشاره می شود:
ایمپلنت
ایمپلنت دندان یکی از روش های پرهزینه اما دائمی است که می توان برای جبران جای خالی دندان ها استفاده کرد. در این روش با کاشت فیکسچر دندان پروتز دندان روی آن قرار می گیرد که شکل ظاهری آن کاملا شبیه به دندان های خود فرد است. این روش عملکردی کاملا شبیه به دندان های طبیعی دارد و در طولانی مدت نیز حفظ می شود. این روش نسبت به سایر روش ها زمان بر بوده و ممکن است ۳ تا ۶ ماه به طول بینجامد. برای انجام ایمپلنت ابتدا پایه ایمپلنت در فک به استخوان فک متصل می شود. حدود ۳ تا ۶ ماه طول می کشد تا این پایه به فک جوش بخورد. پس از آن تاج دندانی روی آن قرار می گیرد. نکته مهمی که این روش را در زمره روش های پرطرفدار قرار داده نتیجه دهی حدود ۹۵ درصدی آن است. البته حدود ۵ درصد از افرادی که اقدام به کاشت ایمپلنت می کنند این روش برای آنها جواب نمی دهد.
از آنجا که در این روش پایه ایمپلنت باید به استخوان فک متصل شود در صورتی که استخوان فک در فرد توان کافی را نداشته باشد نیازمند پیوند استخوان خواهد بود. این موضوع می تواند روند درمان را طولانی تر کند. با این وجود ایمپلنت مزیت های زیادی دارد که در ادامه به مهمترین آن ها اشاره می شود:
- ماندگاری زیاد
- شباهت کامل به دندان های طبیعی
- ثابت بوده و حرکتی ندارد
- عملکرد مشابه دندان های فرد در غذا خوردن و تکلم
- پیشگیری از تحلیل استخوان فک
بریج
بریج دندان می تواند در انواع ثابت و متحرک باشد. البته پس از ایمپلنت می توان از بریج ثابت یا پل دندانی استفاده کرد. در این روش با تراش دادن دندان های مجاور و قرار دادن روکش هایی روی آن ها، بریج برای جایگزین قسمت بی دندان قرار می گیرد. انجام این روش الزاما نیازمند سلامت دندان های مجاور در قسمت خالی است. این روش اگرچه زیبایی ظاهری به دندان ها می دهد اما نمی تواند از تحلیل استخوان فک پیشگیری کند. علاوه بر اینکه مینای دندان های سالم مجاور قسمت بی دندان نیز تراش داده می شود از همین رو روشی غیرقابل برگشت است و می تواند در طولانی مدت توام با آسیب دندان های مجاور همراه باشد. ماندگاری این روش حدود ۱۰ تا ۱۲ سال است و پس از آن لازم است برای تعویض آن اقدام شود.
فلیپر
نوعی دندان مصنوعی به شمار می آید که آن به عنوان پل یا دندان مصنوعی نیمه نیز یاد می شود. این نوع پروتز متحرک به شمار می آید و فرد قادر است هر زمانی که خواست این پروتزها را از دهان خود خارج کند.
پروتز دندانی
پروتز دندان یا همان دندان های مصنوعی به صورت ست کامل یا جزیی متحرک روش دیگری است که می توان برای پر کردن فضاهای خالی دندانی استفاده کرد. در برخی روش ها می توان دندان مصنوعی ثابت بر پایه ایمپلنت استفاده کرد. برخی نیز از انواع متحرک آن استفاده می کنند.
دلایل استفاده از روش های جایگزین ایمپلنت دندان
پر کردن جای خالی دندان بنا به عللی که گفته شد الزامی است. در بین روش های مرسوم نیز ایمپلنت از همه روش ها مفیدتر و بهتر است با این وجود ممکن است به دلایلی فرد امکان انجام ایمپلنت را نداشته باشد، در این شرایط ناگزیر به استفاده از روش های جایگزین ایمپلنت خواهد بود. شایع ترین دلایلی که باعث استفاده از روش های جایگزین ایمپلنت می شود به موارد زیر برمی گردد:
-
شرایط لازم برای کاشت ایمپلنت را ندارید
گاهی فرد اگرچه تمایل به کاشت ایمپلنت برای جبران دندان های از دست رفته خود دارد اما شرایطی که باید نشان دهنده سلامت کامل فرد برای انجام این کار است، ندارد از همین رو باید از سایر روش های جایگزین استفاده کند. مهمترین عللی که فرد را از انجام ایمپلنت منع می کند عبارت است از:
- داشتن بیماری زمینه ای مثل دیابت کنترل نشده
- اعتیاد به مشروبات الکلی و دخانیات
- عفونت لثه ها
- یائسگی در زنان کمبود هورمون استروژن
- استفاده از داروهای خاص که ایجاد کننده تداخل دارویی است
- کمبود تراکم استخوان فک
- شیمی درمانی در افراد سرطانی
- سن بیشتر از ۸۰ سال ( در برخی موارد )
-
شرایط مالی برای کاشت دندان
این موضوع یکی از دلایل شایعی است که فرد را از انجام ایمپلنت پشیمان می کند. ایمپلنت یکی از راهکارهای درمانی تقریبا گران قیمت و پرهزینه تر نسبت به سایر روشهای جایگزین به شمار می آید، از همین رو اگر فرد بخواهد همه دندان های خود را ایمپلنت کند باید متحمل پرداخت هزینه زیادی شود. در چنین شرایطی که فرد توان پرداخت این هزینه را ندارد، به پیشنهاد دندان پزشک می توان از روش های کم هزینه تر و البته کم تهاجمی تر استفاده کند.
بریج ثابت
یکی از روش هایی که فرد به دلیل از دست دادن دندان دائمی خود می تواند انتخاب کند استفاده از بریج ثابت است. در بریج ثابت از پروتزهای مصنوعی برای جبران دندان های از دست رفته استفاده می شود. این پروتز به صورت دائمی روی فضای خالی دندان قرار داده می شود. این روش برای افرادی که یک یا دو دندان خود را از دست داده اند روش پر کاربرد و مفیدی است. در استفاده از بریج ثابت دندان های مجاور فضای خالی باید سالم و قوی باشند چرا که از این دندان ها به عنوان تکیه گاه بریج ثابت استفاده می شود. در واقع بریج ثابت به شکل دندان کامل و دو روکش که روی دندان های مجاور کشیده می شود از جنس سرامیک است. برخی ممکن است از فلزات ارزشمند مثل طلا و نقره به عنوان بریج استفاده کنند اما امروزه افراد ترجیح می دهند از پروتزهای همرنگ دندان خود استفاده کنند که زیبایی ظاهری بیشتری دارد.
این روش اگرچه پر مزیت است اما در مقایسه با ایمپلنت معایبی دارد که در ادامه به آن اشاره می شود:
- استفاده از دندان های مجاور به عنوان تکیه گاه می تواند سلامت دندان های سالم را به مخاطره بیندازد
- دندان های مجاور باید تا حد زیادی تراش داده شود که مینای دندان سالم را از بین می برد
- تحمیل فشار زیاد به دندان های مجاور
- عدم تحریک استخوان فک توسط بریج و در نهایت تحلیل استخوان در این قسمت
- نیازمند مراقبت مداوم و رعایت بهداشت دهان و دندان
- غیرقابل ترمیم بوده و در صورت آسیب باید املا تعویض شود که هزینه زیادی به همراه دارد
فواید بریج ثابت
استفاده از بریج ثابت در شرایطی که توسط یک متخصص با تجربه انجام شده باشد فواید زیادی برای فرد به همراه دارد از جمله اینکه:
- بریج ثابت کاملا شبیه دندان های فرد خواهد بود
- امکان انتخاب رنگ و شکل بریج مشابه دندان های فرد
- امکان ترمیم دندان های مجاور با متریال به کار رفته در بریج دندانی ثابت برای یک شکل شدن ظاهر دندان ها
- راهکاری سریع و زودبازده
- در مقایسه با ایمپلنت روشی ارزان قیمت
دندان مصنوعی نیمه یا پارسیل
یکی از انواع پروتزهای دندانی متحرک به شمار می آید که پر کردن جای خالی دندان ها با تکیه بر دندان های مجاور است. در واقع این پروتز بر دندان های سالم و مجاور فضای خالی دندان نکیه دارد. تکیه گاه این پروتز قلاب هایی است که به دندان های کناری متصل می شود. یکی از مزیت های این نوع دندان مصنوعی امکان درآوردن آن توسط شخص است.
جنس دندان مصنوعی نیمه یا پارسیل غالبا از آکریلیک بوده و گاهی نیز در ترکیب آن از کبالت و کروم برای استحکام بیشتر استفاده می شود. در مواردی که فرد خواستار انعطاف بیشتر دندان مصنوعی باشد می توان از نوع نایلونی آن استفاده کرد.
از مزیت های این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روشی کم تهاجمی
- عدم نیاز به تراشیدن دندان های مجاور
- روشی کم هزینه و ارزان قیمت
معایبی نیز برای این روش می توان برشمرد:
- تاثیر بر تکلم و غذا خوردن به دلیل متحرک بودن این دندان ها
- از نظر ظاهری زیبایی کمتر نسبت به ایمپلنت
- تحلیل استخوان فک به مرور زمان
فواید دندان مصنوعی غیر ثابت
استفاده از دندان های مصنوعی غیر ثابت مزیت های زیادی در مقایسه با جای خالی دندان ها برای فرد دارد از جمله اینکه:
- به زیبایی چهره کمک می کند
- هزینه کمی دارد بنابراین یکی از روش های مرسوم برای جبران دندان های از دست رفته است
- به بهبود تکلم فرد کمک می کند
- این پروتزها قابلیت اضافه کردن دندان بیشتر در صورت از دست رفتن دندان های مجاور را دارد
- ساخت آن سریع است و فرد به سرعت می تواند از آن استفاده کند
- اعتماد به نفس فرد بهبود پیدا می کند
ست کامل دندان مصنوعی غیر ثابت یا متحرک
در شرایطی که فرد تمام دندان های خود را در یک یا هر دو فک از دست بدهد استفاده از ست کامل دندان مصنوعی متحرک یکی از گزینه های مناسب به شمار می آید. این دندان ها به طور کامل روی لثه ها قرار می گیرد تا فرد بتواند سریع تر و راحت تر به زندگی عادی خود برگردد. این روش نیز روشی غیر تهاجمی و البته ارزان قیمت به شمار می اید که در سریع ترین زمان ممکن فرد می تواند به زیبایی و سلامت دهان و دندان خود برسد. این دندان های مصنوعی چون از قبل برای فک فرد قالبگیری شده به راحتی در جای خود ثابت می شود. با این وجود در ابتدا ممکن است فرد با آن راحت نباشد اما بهر حال از بی دندانی به مراتب بهتر است. در فک بالایی به دلیل ساختار خاصی که برای این نوع دندان های مصنوعی طراحی شده قدرت چشایی و تکلم فرد تا حد زیادی تحت تاثیر قرار می گیرد. اما به مرور با عادت کردن به وجود این دندان ها شرایط بهتر می شود.
استفاده از این روش عوارضی به همراه دارد:
- زخم شدن لثه ها به دلیل لغزش این دندان ها در جای خود
- حرکت کم دندان ها در زمان غذا خوردن، حرف زدن یا خندیدن
- درد لثه ها به دلیل تحرک دندان ها
- تحلیل رفتن استخوان ها فک
فواید دندان مصنوعی کامل غیر ثابت
استفاده از دندان های مصنوعی غیر ثابت برای فرد همراه با مزیت هایی است که در ادامه به مهمترین آن اشاره می شود:
- هزینه کم و مقرون به صرفه
- سریع ترین روش برای پر کردن جای خالی دندان ها
- بهبود چهره فرد
- ایجاد زیبایی برای دندان ها
- تسهیل در تکلم و غذا خوردن
- بهبود زیبایی حالت فک و لب ها
- روشی غیر تهاجمی برای جبران فضای خالی دندان ها
بریج دندان باله دار یا مریلند
یکی از روش های مرسوم برای جبران دندانهای از دست رفته، استفاده از بریج دندان باله دار یا مریلند است. از این روش غالبا برای پر کردن جای خالی دندان ها در قسمت جلویی فک استفاده می شود. این روش کمک می کند تا دندان ها در زمان جویدن غذا کمتر تحت فشار قرار گیرند. ایجاد باله هایی از قسمت پشتی دندان های مجاور برای نگهداشتن بریج، وجه تسمیه این نوع بریج دندانی است.
از مهمترین مزیت های این نوع بریج می توان به عدم نیاز تراشیدن زیاد دندان ها اشاره کرد. بلکه گاهی کمی از مینای دندان را تراش داده تا محل اتصال بریج و باله ها مستحکم و ثابت شود. جنس روکش دندان در این نوع بریج از سرامیک یا سرامیک زیرکونیا و جنس باله ها از آلیاژ فلزی است که مقاومت بالایی برای نگهداشتن بریج و سلامت آن دارد.
بسیاری از دندانپزشکان معتقدند این نوع بریج روش مناسبی برای دندان های مصنوعی غیر ثابت به شمار می آید. چرا که از مقاومت بالایی برخوردار است. اما در نظر داشته باشید میزان مقاومت این نوع بریج، به اندازه بریج های ثابت نیست و در صورت عدم مراقبت های لازم از جای خود جدا شود و برای چسباندن مجدد نیازمند مراجعه به دندانپزشکی خواهید بود. به نظر می رسد این روش راهکار مناسبی است برای دندان های جلویی تا زمان آماده سازی کامل ایمپلنت که فرد احساس ناخوشایندی از بی دندانی نداشته باشد.
فواید بریج دندان باله دار
یکی از انواع بریج دندان برای پر کردن فضای خالی که ناشی از کشیدن یا شکستن دندان ایجاد می شود استفاده از بریج دندان باله دار یا مریلند است. از مهمترین فوایدی که می توان برای این روش درمانی برشمرد عبارت است از:
- روشی ارزان
- نسبت به پروتزهای ثابت کم تهاجم تر
- بی نیاز از تراشیدن دندان های مجاور
- بازگرداندن زیبایی به دندان ها
- بهبود عملکرد دهان و دندان
- بهبود قدرت تکلم فرد
- بهبود روند غذا خوردن
خالی ماندن جای دندان
دندان پزشکان تاکید دارند به محض خالی شدن جای دندان به سرعت فرد باید از طریق یکی از روش های موجود یکی را با مشورت پزشک و نیز بودجه برای پر کردن فضای خالی دندان پر کند. بی توجهی به خالی ماندن جای دندان عوارض جبران ناپذیری به همراه دارد که در طولانی مدت می تواند سلامت دهان و دندان فرد را با مخاطره همراه کند.
به طور مثال یکی از عوارض جدی در عدم جبران فضای خالی دندان، تحلیل استخوان فک است. این موضوع که می تواند به دلیل کشیدن یا شکستن دندان رخ دهد. فضای خالی ایجاد کند، در صورتی که به سرعت جایگزین نشود، بروز می کند. دندان ها در طول عمر خود با تحریک استخوان فک به افزایش تراکم آن کمک می کنند در شرایطی که این تحریک از بین برود بدن آرام آرام این استخوان را جذب می کند و رفته رفته شروع به تحلیل رفتن می کند. در نهایت به مرور سلامت دندان های مجاور دندانی که از دست رفته تحت تاثیر قرار می گیرد. به طور میانگین با خالی شدن فضای یک دندان در کمتر از یک سال ۲۵ درصد استخوان فک در آن قسمت تحلیل می رود و این روند رفته رفته افزایش پیدا می کند.
علاوه بر تحلیل استخوان فک، این موضوع رفته رفته بر زیبایی چهره فرد و سلامت دندان ها تاثیر منفی می گذارد. ثبات دندان های مجاور نیز تهدید می شود. دندان ها به طرف فضای خالی ایجاد شده منحرف می شوند و از نظم قبلی که داشتند تغییر حالت می دهند.
اهمیت پر کردن جای خالی دندان کشیده شده
دندان از دست رفته نه تنها از نظر ظاهری زیبایی دهان و دندان و حتی چهره فرد را تحت تاثیر قرار می دهد بلکه به مرور زمان باعث تحلیل رفتن استخوان فک در قسمت بی دندان می شود. این موضوع حتی می تواند تکلم و غذا خوردن فرد را نیز تحت تاثیر قرار دهد. فضای خالی ایجاد شده می تواند به مرور دچار عفونت یا درد شود که همین موضوع پس از مدتی سلامت دندان های مجاور را نیز به مخاطره می اندازد. از همین رو تاکید دندانپزشکان براین است که هر چه سریع تر این قسمت با روش های مختلف پر شود.
دندانپزشکی دکتر بنیانیان یکی از کلینیک های با سابقه تهران در زمینه ارائه انواع خدمات درمانی و زیبایی دندان به شمار می آید که شما می توانید در صورت نیاز به مشاوره و انجام روش های درمانی مختلف برای جایگزین کردن دندان های از دست رفته خود به آن مراجعه کنید. در صورت نیاز به تعیین وقت قبلی می توانید با شماره ۰۲۱۸۸۵۳۹۷۲۰ تماس بگیرید و با کارشناسان کلینیک هماهنگ کنید.
سوالات متداول
بهترین روش برای پر کردن جای خالی دندان های کشیده شده پیشنهاد می شود؟
این موضوع کاملا به شرایط شما و نیز هزینه ای که می توانید متحمل شوید بستگی دارد. برای انتخاب بهترین روش لازم است ابتدا توسط یک متخصص معاینه بالینی شوید. در اکثر مواقع در صورتی که فرد مشکل جسمی و عمومی نداشته باشد ایمپلنت بهترین گزینه است. در غیر این صورت دندانپزشک سایر روش های کاربردی را به شما پیشنهاد می دهد.
چه روش هایی برای جایگزین کردن دندان های از دست رفته وجود دارد؟
ایمپلنت، استفاده از بریج، فلیپر یا پروتز هر کدام می تواند مناسب شما باشد.
