خونریزی لثه از جمله اتفاقاتی محسوب میشود که هر فرد در طول زندگی ممکن است حداقل یک بار آن را تجربه کرده باشد. لثه بافت نازکی دارد و در برخورد با مسواک های سخت ممکن است به سرعت خونریزی کند. اما ممکن است علت خونریزی وجود بیماری لثه باشد که جدی نگرفتن آن می‌تواند آسیب های جبران ناپذیری به بخش دهان شما وارد کند. در ادامه این مقاله قصد داریم تا به صورت دقیق تر علائم ایجاد خونریزی لثه را بررسی کنیم تا در صورت مشاهده بتوان در سریع ترین زمان آن را درمان کرد.
خونریزی لثه چیست؟
خونریزی لثه ممکن است نشانه التهاب لثه باشد. خونریزی های لثه نوع شایع و خفیف بیماری های مربوط به لثه است که به دلیل تجمع پلاک در خطوط لثه شما ایجاد میشود.
اگر لثه های شما ملتهب، قرمز و متورم شده باشند و هنگام مسواک زدن خونریزی کنند، ممکن است به التهاب لثه مبتلا شده باشید.
با مراقبت مناسب از دندان های خود به راحتی میتوانید از بروز این مشکلات جلوگیری کنید. دندان های خود را دو بار در روز مسواک بزنید، هر روز از نخ دندان استفاده کنید، و دهان خود را روزانه با دهانشویه آنتی باکتریال شستشو دهید. همچنین لازم است به صورت مرتب به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
خونریزی لثه در واقع یکی از اولین علائم هشدار دهنده بیماری لثه می‌باشد. اگر علائم اولیه بیماری لثه را نادیده بگیرید، می‌تواند در طول زمان به پریودنتیت تبدیل شود که نتیجه آن احتمالا از دست دادن استخوان و از دست دادن احتمالی دندان خواهد بود.
علت خونریزی لثه چیست؟
خونریزی لثه شایع ترین علامت بیماری لثه است، اما در عین حال می‌تواند به سایر مشکلاتی که در سلامتی انسان وجود دارد اشاره کند. خونریزی های گاه به گاه از لثه ها می‌تواند ناشی از مسواک زدن بیش از حد شدید دندان ها یا استفاده از پروتزهایی باشد که به درستی در دهان قرار نگرفته اند. خونریزی مکرر لثه همچنین می‌تواند نشان دهنده شرایط و بیماری های جدی تری باشد. از جمله این بیماری ها شامل:
- پریودنتیت (شکل پیشرفته بیماری لثه)
- لوسمی(سرطان خون)
- کمبود ویتامین
- کمبود سلول های لخته کننده (پلاکت ها)
بیماری لثه یا پریودنتیت چیست؟
پریودنتیت یک نوع عفونت لثه محسوب میشود که در طول زمان درمان نشده است . این بیماری توسط باکتری هایی ایجاد میشود ک هروی دندان ها و لثه های شما انباشته شده اند. با پیشرفت بیماری پریودنتیت، استخوان ها و دندان های شما ممکن است در خطر آسیب جدی قرار بگیرند. با این حال، اگر پریودنتیت به موقع درمان شود و بهداشت دهان و دندان مناسب رعایت شود، می‌توان تا حد زیادی از بروز مشکلات جلوگیری کرد.
موارد تشخیص بیماری لثه
پریودنتیت با التهاب در لثه ها که ژنژیویت نام دارد، شروع میشود . یکی از اولین نشانه های التهاب لثه این است که هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن لثه های شما خونریزی میکنند.
همچنین ممکن است متوجه تغییر رنگ در سطح دندان های خود نیز بشوید. به این جرم ها که روی دندان ها وجود دارند، پلاک می‌گویند. پلاک ها در واقع تجمع باکتری ها و بقایای مواد غذایی روی دندان شماست. اگرچه باکتری ها همیشه در دهان فعالیت میکنند، اما تنها زمانی برای سلامتی مشکل ساز می‌شوند که شرایط به آنها اجازه رشد و تکثیر بدهد. در واقع این شمایید که با مسواک نزدن و نخ دندان نکشیدن باعث ایجاد این شرایط می‌شوید.
برای تشخیص دقیق تر این بیماری میتوانید در دهان خود دنبال این علائم باشید:
لثه های سالم، سفت و صورتی کم رنگ هستند و به خوبی در اطراف دندان ها جای گرفته اند. اگر ما به بیماری لثه مبتلا باشید احتمالا لثه های شما متورم یا پف کرده و از رنگ صورتی به سمت قرمز روشن، قرمز تاریک یا ارغوانی سوق پیدا کرده‌اند. همچنین لثه هایی که هنگام لمس حساس هستند و به راحتی خونریزی میکنند نیز میتوانند به شما هشدار دهند که در معرض بیماری قرار گرفته اند. از دیگر علائم این بیماری بیرون ریختن خون هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، بوی بد دهان، چرک بین دندان ها و لثه ها، لق شدن دندان یا از دست دادن دندان، جویدن دردناک، وجود فضاهای جدید بین دندان ها و لثه‌ها که به واسطه تحلیل لثه ها باعث می‌شوند که دندان‌هایتان بلندتر از حد معمول به نظر برسند و تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان های شما هنگام گاز گرفتن.
البته در حالت کلی علائم مراحل اولیه پریودنتیت اغلب به سرعت قابل تشخیص نیستند و دندانپزشک شما احتمالاً اولین کسی است که به آنها اشاره خواهد کرد.
دندانپزشک شما ممکن است از یک خط کش کوچک به نام پروب برای اندازه گیری پاکت های لثه استفاده کند. این آزمایش معمولا بدون درد است. اگر پلاک، تارتار یا هر دو این جرم ها روی دندان های شما وجود داشته باشد، دندانپزشک شما با روش های مختلف به حذف آنها کمک میکند تا در آینده از مشکلات احتمالی جلوگیری کند. آنها همچنین ممکن است عکس های اشعه ایکس دندان بگیرند یا شما را به یک پریودنتیست که متخصص در تشخیص و درمان پریودنتیکس است را برای آزمایش و درمان بیشتر ارجاع دهند.
راه‌های پیشگیری از بیماری لثه و خونریزی لثه چیست؟
بهترین راه برای پیشگیری از پریودنتیت، پیروی از یک برنامه بهداشت دهان و دندان به صورت اصولی است؛ برنامه ای که به صورت مداوم در طول زندگی انجام گیرد.
دندان های خود را حداقل دو بار در روز به مدت دو دقیقه مسواک بزنید – صبح و قبل از خواب – و حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید. نخ دندان کشیدن قبل از مسواک زدن به شما این امکان را می‌دهد که ذرات غذا و باکتری های خارج شده از بین دندان ها را پاک کنید. بهداشت دهان و دندان از ایجاد شرایط مناسب برای رشد و تکثیر باکتری‌های خاصی که باعث بیماری پریودنتال می‌شوند، جلوگیری میکند.
بهتر است هر شش تا ۱۲ ماه یکبار برای اطمینان از سلامت دندان ها به دندانپزشک خود مراجعه کنید. اگر در طول زمان متوجه موارد خاصی مانند خشکی دهان، مصرف برخی داروها یا سیگار کشیدن که شانس ابتلا به پریودنتیت را افزایش می‌دهد شده اید، بهتر از هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید.
چه عواملی باعث بیماری لثه می‌شوند؟
افراد سالم به طور معمول صدها نوع مختلف باکتری در دهان خود دارند. اکثر آنها کاملا بی ضرر هستند. وقتی هر روز دندان های خود را به درستی تمیز نمی‌کنید، باکتری ها رشد کرده و روی دندان های شما تجمع می‌یابند.
پریودنتیت معمولاً به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ایجاد میشود. وقتی دندان‌های خود را به شکل صحیح مسواک نمی‌زنید، موارد زیر رخ می‌دهد:
باکتری های دهان شما تکثیر می‌شوند و ماده ای به نام پلاک دندانی را تشکیل می‌دهند.
اگر پلاک را با مسواک زدن پاک نکنید، در طول زمان باکتری ها مواد معدنی را در پلاک رسوب میکنند.
این رسوب معدنی به نام تارتار شناخته میشود که باعث رشد بیشتر باکتری ها به سمت ریشه دندان میشود.
پاسخ ایمنی بدن شما به این رشد باکتری منجر به التهاب در لثه های شما میشود.
اتصال لثه به ریشه دندان با گذشت زمان مختل میشود و ممکن است یک شکاف پریودنتال بین لثه و ریشه ایجاد شود.
باکتری های بی هوازی مضر در این شکاف تکثیر می‌شوند و سمومی‌را آزاد میکنند که می‌تواند به لثه ها، دندان ها و ساختارهای استخوانی آسیب برساند.
چه عواملی منجر به خونریزی لثه می‌شوند؟
- التهاب لثه علت اصلی خونریزی لثه است و لثه ها در حین مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن متورم و حساس هستند و به راحتی خونریزی میکنند. در صورت عدم درمان، التهاب لثه می‌تواند منجر به بیماری لثه شود که یکی از دلایل اصلی از دست دادن دندان در بزرگسالان است.
- مسواک زدن شدید دندان ها را بهتر تمیز نمی‌کند، در عوض شما را در معرض خطر ابتلا به تحلیل لثه و خونریزی لثه قرار می‌دهد. تکنیک مسواک زدن خود را بهتر کنید و هنگام مسواک زدن از مسواک نرم استفاده کنید.
- پروتزها یا دندان های مصنوعی که به درستی در دهان جا نمی‌گیرند ممکن است لثه‌های شما را خراش دهند و زخم ایجاد کنند و پس از آن باعث خونریزی شوند. افرادی که در شب دندان مصنوعی خود را بیرون نمی‌آورند، ممکن است خیلی بیشتر در معرض خونریزی لثه باشند. علاوه بر این، اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، مسواک زدن دندان ها و تمیز کردن دندان های مصنوعی برای جلوگیری از تجمع باکتری و التهاب لثه اهمیت بالایی دارد است. لازم است برای درمان عفونت دندان به دندانپزشک مراجعه کنید.
- حدود نیمی از زنان باردار لثه‌های متورم، قرمز و حساس را تجربه میکنند که هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن خونریزی میکنند. این به این دلیل اتفاق می‌افتد که تغییرات هورمونی در دوران بارداری، واکنش بدن را به باکتری‌هایی که باعث بیماری لثه می‌شوند، تغییر می‌دهد. با رعایت بهداشت دهان و دندان با مسواک زدن دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید و نخ دندان کشیدن روزانه از لثه ها و دندان های خود مراقبت کنید.
- برخی از مواد غذایی فرآوری شده میتوانند لثه ها را تحریک کرده و باعث خونریزی آنها شوند. از غذاهای فرآوری شده و شیرین پرهیز کنید و یک رژیم غذایی متعادل پر از میوه ها، سبزیجات و مواد غذایی سرشار از کلسیم، ویتامین های A، K و C و منیزیم را انتخاب کنید.
- خونریزی لثه در بیمارانی که مشکلات سلامتی خاصی مانند بیماری کبدی، اختلالات لخته شدن خون، کم خونی، لوسمی‌و آرتریت تمپورال دارند، شایع تر است.
- داروهای رقیق کننده خون توانایی لخته شدن خون را کاهش می‌دهند که می‌تواند به آسانی سبب خونریزی شود. این موضوع می‌تواند برای برخی روش های دندانپزشکی که خونریزی به همراه دارد (مانند تمیز کردن عمیق، کشیدن و کاشت ایمپلنت دندان) نگران کننده باشد. بنابراین، در هر بار مراجعه به دندانپزشکی باید به دندانپزشک خود بگویید که آیا از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید یا نه.
سایر عواملی که منجر به خونریزی لثه می‌گردد؟
۱- دیابت
خونریزی یا تورم لثه ها می‌تواند علامت هشدار دهنده دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ باشد .
هنگامی که دیابت دارید، دهان شما در مبارزه با میکروب ها آنقدر قوی نیست، بنابراین احتمال ابتلا به عفونت هایی مانند بیماری لثه بیشتر میشود. عموما افرادی که دیابت دارند، سطح بالای قند خون را نیز تجربه میکنند که همین موضوع فرایند بهبودی را برای بدن شما دشوارتر میکند و ممکن است بیماری لثه را بدتر کند.
۲- لوسمی
لوسمی‌باعث تولید غیرطبیعی گلبول های سفید میشود که قادر به مبارزه با عفونت نیستند و همچنین توانایی مغز استخوان برای ایجاد گلبول های قرمز و پلاکت ها را مختل میکند.
به همین دلیل، یکی از علائم شایع سرطان خون، خونریزی بخش های مختلف است که می‌تواند لثه ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
از آنجایی که لثه ها بسیار آسیب پذیرند، هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، به راحتی خونریزی میکنند. شایان ذکر است که خونریزی لثه ممکن است اولین علامت سرطان خون در فردی باشد که به نظر سالم است.
۳- ترومبوسیتوپنی
اگر هنگام مسواک زدن لثه هایتان خونریزی کرد و به خودی خود متوقف نشد، ممکن است ممکن است بیماری ترومبوسیتوپنی داشته باشید. اگر شما این بیماری را داشته باشید، ممکن است بدن شما پلاکت کافی برای تشکیل لخته خون نداشته باشد و این مسئله می‌تواند منجر به خونریزی بیش از حد در قسمت های مختلف بدن شما از جمله لثه شود.
۴- هموفیلی
اگر در هنگام ایجاد جراحات کوچک یا فعالیت های مختلف دندانپزشکی، خونریزی لثه و دیگر بخش‌ها را به میزان بیش از حد را تجربه می‌کنید، احتمالا مبتلا به بیماری هموفیلی مبتلا هستید. در طی این بیماری بدن شما توانایی لخته کردن خون شما را از دست می‌دهد و سبب خونریزی شدید میشود.
۵- کمبود ویتامین “ث”
این ویتامین به رشد و ترمیم بافت شما کمک میکند. زخم ها را التیام می‌بخشد و استخوان ها و دندان های شما را تقویت میکند.
اگر بدن شما ویتامین C کافی نداشته باشد، ممکن است احساس ضعف و تحریک پذیری کنید. بنابراین ممکن است تجربه خونریزی و تورم در بخش لثه را نیز داشته باشید.
۶- اسکوروی
اسکوروی بیماری نادری است، اما کمبود شدید ویتامین C در بدن شما می‌تواند منجر به ایجاد این بیماری شود. این بیکاری می‌تواند شما را ضعیف کند، باعث کم خونی شود و منجر به خونریزی زیر پوست شما شود. خونریزی لثه یک نشانه معمولی برای اسکوربوت است.
۷- کمبود ویتامین “کا”
در برخی موارد خونریزی های شدید می تواند ناشی از این مسئله باشد که بدن شما به مقدار لازم ویتامین K دریافت نمی کند. وجود این ویتامین کمک می کند تا در زمان ایجاد جراحت عمل لخته شدن به درستی اتفاق بیفتد. به علاوه وجود این ویتامین برای سلامت استخوان ها ضروری است. عدم دریافت این ویتامین در رژیم غذایی ممکن است به ایجاد بیماری و در نهایت خونریزی لثه‌ها منجر شود.
ارتباط سو تغذیه با خونریزی لثه
سوءتغذیه همه قسمت های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما برخی از اولین علائم دهانی شامل تورم و خونریزی لثه خواهد بود. در این مرحله اگر به سادگی شروع به دریافت مواد مغذی و مواد معدنی کافی در بدن خود کنید ممکن است از بروز مشکلات جلوگیری کنید.
با این حال، در صورت عدم درمان، تحریک لثه می‌تواند باعث جدا شدن آن از دندان شود یا ملتهب شده و بیماری های مختلف را بوجود بیاورد. در این مرحله نیز هنوز قابل برگشت است؛ اما هنگامی که بیماری جزئی لثه به پریودنتیت پیشرفت میکند و به استخوان فک حمله میکند، علائم فقط با روش های پیچیده دندانپزشکی مثل پیوند استخوان قابل درمان است. استخوان های شما برای قوی ماندن به مواد معدنی زیادی مثل کلسیم، فسفر و ویتامین D نیاز دارد و از این طریق تقویت مینای دندان کمک میکند.
اثر داروها بر خونریزی لثه
برخی از داروها میتوانند خطر خونریزی لثه را افزایش دهند. اگر آسپرین، NSAID (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی)، قرص های ضد بارداری، رقیق کننده های خون یا برخی از انواع داروهای فشار خون مصرف می‌کنید، ممکن است در معرض خطر خونریزی لثه باشید. حتماً در مورد هر گونه بیماری و داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید یا اخیراً مصرف کرده‌اید، به دندانپزشک خود اطلاع دهید، به خصوص اگر لثه‌های شما مرتباً در حال خونریزی هستند.
سرطان خون
سرطان خون از مغز استخوان شروع میشود. این موضوع زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بنیادی خون به‌طور غیرطبیعی رشد میکنند و سپس گلبول‌های سفیدی ایجاد میکنند که به درستی از بدن در برابر عوامل بیماری زا دفاع نمی‌کنند. سرطان خون و درمان‌های آن می‌تواند علائم بسیاری از جمله کبودی یا خونریزی را ایجاد کند. برای برخی، این امر بر لثه‌ها تأثیر می‌گذارد و باعث میشود که آنها خیلی راحت‌تر از حالت عادی خونریزی کنند.
انواع مختلفی از سرطان خون ممکن است باعث شود که فرد لثه های خونی داشته باشد. عوارض جانبی درمان های سرطان خون، از جمله شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز می‌تواند منجر به خونریزی شود.
هموفیلی و خونریزی لثه
هموفیلی عموما یک نوع اختلال مرتبط با خونریزی محسوب می شود که به صورت ارثی منتقل می شود. بدن افراد مبتلا به هموفیلی قادر به لخته کردن خون نیستند همچنین ممکن است در طی این بیماری خونریزی به صورت خود به خود و یا بعد از عمل جراحی یا جراحات ایجاد شود. خونی که در بدن افراد سالم وجود دارد دارای پروتئین هایی است که فاکتور انعقادی دارند و سبب توقف خونریزی می شوند.
در مدیریت هموفیلی، استفاده از اقدامات پیشگیرانه بهداشتی ساده مانند مسواک زدن برای حفظ بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است، زیرا این کار از خونریزی لثه جلوگیری میکند.
بدون بهداشت دهان و دندان، خونریزی لثه با یا بدون بیماری هموفیلی رخ می‌دهد.
درمان خونریزی لثه
رعایت بهداشت دهان و دندان اولین قدم برای مدیریت خونریزی لثه است. برای تمیز کردن حرفه ای لازم است دو بار در سال به دندانپزشک خود مراجعه کنید. دندانپزشک شما در صورت ابتلا به ژنژیویت به شما اطلاع می‌دهد و نحوه صحیح مسواک زدن دندان ها را به شما آموزش می‌دهد. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن صحیح می‌تواند پلاک را از خط لثه شما پاک کند و خطر ابتلا به بیماری پریودنتال را تا حد زیادی کاهش دهد.
دندانپزشک شما همچنین ممکن است به شما نحوه استفاده از دهانشویه ضد عفونی کننده را برای به حداقل رساندن پلاک ایجاد شده در دهان به شما یاد دهد. شستشوی آب نمک گرم می‌تواند به تسکین لثه های متورم که به راحتی خونریزی میکنند کمک کند.
از مسواک نرم استفاده کنید تا در زمان مسواک زدن روی لثه های ملتهب فشار خاصی اعمال نشود. موهای متوسط و سخت ممکن است برای لثه های ظریف شما بیش از حد ساینده باشند. همچنین میتوانید از مسواک برقی استفاده کنید. سر مسواک های طراحی شده روی این مسواک ها می‌تواند به شما کمک کند خط لثه خود را راحت تر از مسواک دستی تمیز کنید.
در صورت عدم درمان عفونت لثه چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت عدم درمان، ژنژیویت به پریودنتیت تبدیل میشود که می‌تواند از متوسط تا شدید متغیر باشد. در حالی که التهاب لثه ممکن است باعث ایجاد احساس ناخوشایند شود، اما برخی از این علائم برگشت پذیر هستند. پریودنتیت در صورت بی توجهی می‌تواند آسیب جبران ناپذیری به دندان ها و ساختارهای نگهدارنده شما وارد کند.
همچنین بر اساس مجله پریودنتولوژی، بیماری لثه ممکن است خطر ابتلا به عفونت های تنفسی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) و ذات الریه را افزایش دهد. عفونت‌ها ممکن است زمانی ایجاد شوند که باکتری‌های دهان وارد ریه‌های شما می‌شوند و احتمالاً باعث التهاب راه‌های هوایی می‌شوند.
عوارض بیماری لثه
از جمله این عوارض می‌تواند شامل:
- آبسه های مکرر لثه (تجمع دردناک چرک)
- افزایش آسیب به رباط پریودنتال (بافتی که دندان را به لثه متصل میکند)
- افزایش آسیب و از بین رفتن استخوان آلوئولار (استخوانی در فک که حفره های دندان را در بر می‌گیرد)
- عقب رفتن لثه و ایجاد فاصله بین دندان ها
- لق شدن دندان ها
- از دست دادن دندان
در چه مواردی بایستی به دندانپزشک مراجعه کرد؟
اگر فکر می‌کنید ممکن است بیماری لثه داشته باشید باید هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید زیرا هنوز این بیماری در مراحل اولیه و قابل برگشت است. علائم اولیه معمولا لثه هایی هستند که قرمز، متورم شده و به راحتی خونریزی میکنند.
شما میتوانید با مراجعه به دندانپزشک از ابتلا به بیماری های لثه اطمینان حاصل کنید. آنها می تواند علائم اولیه پریودنتیت را به درستی تشخیص دهند. همچنین اگر شما به بیماری پریودنتال مبتلا باشید میتوانند میزان وخامت آن را کنترل کنند. اگر شرایط بیماری شما حاد باشد ممکن است به جراحی لثه احتیاج داشته باشید بنابراین مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک از از جمله کارهایی است که به سلامت دندان و لثه شما کمک میکند.
سوالات متداول
آیا خونریزی لثه هنگام استفاده از نخ دندان مشکلی ندارد؟
خیر ، خونریزی لثه ها هنگام استفاده از نخ دندان طبیعی نیست. خونریزی لثه نشان دهنده رسوبات پلاکی است که به لثه های سالم حمله میکنند تا تحریک و ملتهب شوند.
علت خونریزی لثه در صبح چیست؟
اگر صبح‌ها بدون مسواک زدن لثه‌های شما خونریزی میکند، ممکن است نشانه‌ای از بیماری پریودنتال یا التهاب لثه باشد.
