علت، انواع و درمان فاصله بین دندان ‌ها یا دیاستما

شاید شما هم هنگامی که جلوی آینه می‌ایستید و به دندان‌هایتان دقت می‌کنید، از فاصله زیاد بین دندان‌های خود احساس ناخوشایندی پیدا می‌کنید. شاید هم هنگام صحبت کردن با بعضی از افراد متوجه فاصله زیاد بین دندان‌های آن‌ها می‌شوید. فاصله بین دندان ها تا اندازه‌ای طبیعی است. اما این فاصله در برخی از افراد آنقدر زیاد است که ظاهر دندان‌ها را به طور کلی به هم می‌ریزد.

پس راه حل چیست؟ چگونه می‌توانیم این فاصله را کاهش دهیم؟ آیا اصلا چنین چیزی امکان پذیر است؟!

نگران نباشید. متخصصان کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان تصمیم دارند تا در این مطلب، تمام اطلاعات لازم در خصوص علل، علائم و درمان فاصله بین دندان‌ها یا همان دیاستما را به شما ارائه دهند. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید و سوالات خود را در انتهای همین صفحه با ما در میان بگذارید.

فاصله بین دندان ها یا دیاستما چیست؟

فاصله بین دندان ها که با نام تخصصی دیاستما شناخته می‌شود، به فضای خالی بین دندان‌ها اشاره دارد. این فضای خالی می‌تواند بین هر کدام از دندان‌های فک بالا و پایین وجود داشته باشد؛ اما این اتفاقا عمدتا برای دندان‌های جلوی فک پیش می‌آید.

در برخی از مواقع، این فاصله بسیار کوچک است و به ندرت دیده می‌شود. اما گاهی اوقات این فاصله بسیار وسیع است و علاوه بر ایجاد ظاهر نازیبا، مشکلات متعددی را نیز برای افراد به وجود می‌آورد.

علل فاصله بین دندان ‌ها یا دیاستم

فاصله بین دندان‌ها به دلایل مختلفی به وجود می‌آید. از اصلی‌‌ترین دلایل این اتفاق می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

اندازه‌ی دندان‌ها در مقایسه با استخوان فک

اگر دندان‌های فرد نسبت به اندازه‌ی استخوان فک او خیلی کوچک باشد، ممکن است شکاف‌هایی بین دندان‌هایش ایجاد شود. اندازه‌ی استخوان فک و دندان می‌تواند ژنتیکی و دلیل بروز این مشکل باشد.

دندان‌های افتاده یا کوچکتر از اندازه‌ی معمول

اگر فرد دندان یا دندان‌های خود را از دست بدهد، به مرور زمان با فاصله بین دندانی درگیر خواهد شد. علاوه بر این، دندان‌هایی با ابعاد متفاوت و کوچک‌تر از حد معمول نیز به این مشکل منجر می‌شوند.

فرنوم لب بزرگ

فرنوم لب، بافتی است که از داخل لب بالایی تا لثه‌ی بالای دندان‌های جلویی فک بالا امتداد دارد. اگر این بافت بزرگ‌تر از حالت معمول خود باشد، می‌تواند باعث ایجاد دیاستما یا شکاف بین دندان‌های جلوی فک بالا شود.

بیماری لثه

حرکت دندان نشانه‌ای از بیماری پیشرفته‌ی لثه است. در افراد مبتلا به بیماری لثه، التهاب به استخوانِ نگهدارنده‌ی دندان آسیب می‌رساند. در نهایت، ممکن است دندان‌ها شل شده و شکاف‌هایی در بین آن‌ها ظاهر شود.

رفلکس بلع اشتباه

وقتی رفلکس بلع به درستی اتفاق می‌افتد، زبان به سقف دهان فشار می‌آورد. در عوض ممکن است فردی هنگام بلعیدن زبان خود را به دندان‌های جلویی فشار دهد. با گذشت زمان، این فشار مکرر به دندان‌های جلو آنها را به جلو رانده و باعث ایجاد شکاف می‌شود.

عادات نادرست

مکیدن شست دست، مکیدن لب، فشار دادن زبان به دندان‌ها، دندان قروچه و سایر عادت‌های اشتباه مشابه می‌توانند دندان‌های جلویی را تحت فشار قرار داده و آن‌ها را به جلو سوق دهند. این کار می‌تواند منجر به دیاستما شود.

دیاستما در کودکان

کودکان در فاصله‌ی زمانی بین افتادن دندان‌های شیری و رشد دندان‌های دائمی خود دچار فاصله بین دندانی می‌شوند. این موضوع اصلا نگران کننده و خطرناک نیست. چرا که بسیاری از دندانپزشکان معتقدند این مشکل تنها یک “دیاستمای موقتی” است و پس از رشد کامل دندان‌های دائمی از بین می‌رود.

در مقاله‌ای با موضوع “Prevalence and risk indicators of diastema in the primary dentition” که در سال ۱۰۱۵ و در مجله Acta Odontologica Scandinavica منتشر شده است، موضوع فاصله بین دندان‌ها در کودکان به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته است.

نویسندگان این مقاله در بخش‌هایی از آن به موضوعات زیر اشاره کردند:

• شیوع دیاستما در کودکان ۲۳.۴٪ است.
• شایع ترین محل دیاستما بین دندان های جلویی فک بالا است.
• سابقه خانوادگی در مشکل دیاستما نقش پررنگی ایفا می‌کند.

انواع فاصله بین دندان ها

دندانپزشکان معمولا فاصله بین دندان‌ها را بر اساس ۳ معیار متفاوت تقسیم می‌کنند.

معیار اول: علت دیاستما

فاصله بین دندان‌ها به ۲ دلیل عمده به وجود می‌آید:

۱. دیاستما فیزیولوژیک

این نوع دیاستما در کودکان شایع است و معمولا به دلیل رشد ناکافی فک و عدم تناسب آن با اندازه دندان‌ها ایجاد می‌شود. دلیلی برای نگرانی بابت این نوع دیاستما در کودکان وجود ندارد. زیرا با رشد کودک، افتادن دندان‌های شیری و رویش دندان‌های دائمی، این فاصله خود به خود بسته می‌شود.

۲. دیاستما پاتولوژیک

دیاستمای پاتولوژیک اکثرا در بزرگسالان رخ می‌دهد. دلایل مختلفی برای این نوع از فاصله بین دندان‌ها وجود دارد که به تعدادی از آن‌ها در ابتدای این محتوا اشاره کردیم. اما به طول کلی، از دست دادن دندان، عدم تناسب اندازه دندان ها و فک، ابتلا به بیماری‌های لثه و فرنوم بزرگ لب بالا در ابتلا به این بیماری نقش دارند.

معیار دوم: محل دیاستما

فاصله بین دندان‌ها بر اساس محل قرارگیری آن به دو دسته‌ی دیاستمای میانی (بین دو دندان‌های جلویی) و دیاستمای جانبی (بین دندان‌های کناری) تقسیم می‌شود.

معیار سوم: ابعاد دیاستما

انواع دیاستما بر اساس اندازه شامل موارد زیر هستند:

• دیاستمای کوچک: کمتر از ۲ میلی متر
• دیاستمای متوسط: ۲ تا ۵ میلی متر
• دیاستمای بزرگ: بیشتر از ۵ میلی متر

درمان فاصله بین دندان ‌ها یا دیاستم

اگر چه فاصله بین دندان‌ها مشکل جدی و خطرناکی نیست؛ اما اگر دوست دارید دندان‌های ردیف و زیبا داشته باشید، می‌توانید به دندانپزشکی مراجعه و نسبت به رفع این فاصله اقدام نمایید.

گزینه‌های درمان این مشکل عبارتند از:

ارتودنسی دندان

یک متخصص ارتودنتیست می‌تواند فاصله‌ی بین دندان‌های شما را با استفاده از ارتودنسی دندان برطرف کند. در این روش، سیم‌ها و بریس‌های ارتودنسی با اعمال فشار به دندان‌های جانبی و به مرور زمان، این فاصله را کاهش می‌دهند.

ارتودنتیست با توجه به فاصله‌ی بین دندان‌های شما، یکی از انواع ارتودنسی (شامل ارتودنسی ثابت، ارتودنسی نامرئی یا ارتودنسی دیمون) را به شما پیشنهاد خواهد داد.

مزایای ارتودنسی برای رفع فاصله بین دندان‌ها

• بستن دائمی فاصله بین دندان‌ها
• بهبود سلامت دهان و دندان
• اصلاح مشکلات فک

معایب ارتودنسی برای رفع فاصله بین دندانی

• طولانی بودن درمان
• هزینه بسیار بالا
• نیاز به مراقبت‌های ویژه
• احساس ناراحتی

باندینگ

یکی دیگر از راهکارهای رفع فاصله بین دندان‌ها، پر کردن این فاصله به کمک باندینگ است. باندینگ روشی برای رفع مشکلات دندان و اصلاحات جزئی مانند ترمیم و بستن فواصل میان دندانی است.

در این روش، دندانپزشک این فاصله را با کمک مواد سفید (کامپوزیت) به حداقل می‌رساند.

مزایای باندینگ برای رفع دیاستما

• سرعت بالا
• هزینه پایین
• عدم نیاز به تراش دندان

معایب باندینگ برای رفع دیاستما

• موقتی بودن
• تغییر رنگ
• استحکام کم
• محدودیت در موارد استفاده

روکش دندان

راهکار بعدی برای مخفی کردن این فاصله، استفاده از روکش دندان است. در این روش، دندانپزشک دندان‌های مجاور شما را می‌تراشد و پس از قالب گیری و ساخت روکش، روکش را روی دندان‌های شما قرار می‌دهد.

مزایای روکش برای رفع فاصله بین دندان‌ها

• ماندگاری نسبتا بالا
• استحکام
• طبیعی بودن
• اصلاح مشکلات دیگر دندان

معایب روکش برای رفع فاصله بین دندان‌ها

• هزینه نسبتا بالا
• نیاز به تراش دندان
• نیاز به مراقبت‌های ویژه

لمینت دندان

یکی بهترین راهکارهای حذف فاصله بین دندانی، استفاده از لمینت دندان است. لمینت‌ها علاوه بر مخفی کردن این فاصله، لبخند بسیار زیبایی نیز به چهره‌ی شما هدیه می‌کنند. در این روش، دندانپزشک متخصص ترمیمی و زیبایی، پس از تراشیدن لایه‌ی لازکی از مینای بیرونی دندان شما، ورق لمینت را روی دندانتان قرار می‌دهد.

این لمینت با ابعادی بسیار متناسب، فاصله بین دندان‌های شما را از بین می‌برد.

مزایای لمینت برای رفع فاصله بین دندان‌ها

• طبیعی بودن
• ماندگاری بالا
• زیبایی
• غیر تهاجمی
• اصلاح مشکلات دیگر دندان

معایب لمینت برای رفع فاصله بین دندان‌ها

• هزینه نسبتا بالا
• غیرقابل برگشت
• شکننده بودن

ایمپلنت‌های دندان

اگر فاصله بین دندان‌ها آنقدر وسیع و بزرگ باشد که هیچ یک از راهکارهای بالا موثر نباشند، فرد باید از عملیات دندانپزشکی گسترده‌تری مانند ایمپلنت دندان استفاده کند. منظور از ایمپلنت، جایگزینی دندان از دست رفته و پر کردن فضای خالی با کمک یک پایه ایملنت و روکش روی آن است.

مزایای ایمپلنت برای دیاستما

• ماندگاری بسیار زیاد
• استحکام
• طبیعی بودن
• جلوگیری از تحلیل استخوان
• بهبود بهداشت دهان و دندان

معایب ایمپلنت برای دیاستما

• هزینه بسیار زیاد
• نیاز به جراحی
• طولانی بودن درمان
• نیاز به مراقبت‌های ویژه

انتخاب بهترین روش درمان دیاستم

طبیعتا هر یک از روش‌های معرفی شده برای افراد با ویژگی‌های خاصی مناسب‌تر خواهد بود. برای مثال، ارتودنسی دندان برای کسی که تنها با مشکل فاصله بین دندان‌ها مواجه است، روش خوبی نیست. اما اگر همین فرد، علاوه بر دیاستما با سایر ناهنجاری‌های دندانی و فکی نیز درگیر باشد، هیچ راهکاری به جز ارتودنسی برای او کارساز نخواهد بود.

تشخیص بهترین روش درمان فاصله بین دندان‌ها باید با توجه به عوامل مختلفی مانند نوع و اندازه فاصله بین دندان‌ها، وضعیت سلامت دندان‌ها و لثه‌ها، سن و سلامت عمومی بیمار و بودجه‌ی او برای رفع این مشکل تعیین شود.

با توجه به این موضوع، بهتر است تشخیص و انتخاب بهترین روش درمان را به دندانپزشک خود بسپارید. با این وجود، جدول زیر به شما کمک می‌کند تا گزینه‌های خود را شناسایی کنید.

۵ راهکار برای پیشگیری از دیاستم

پیشگیری از تمام موارد دیاستما امکان‌پذیر نیست. با این حال، اگر بیماری لثه یا عادت‌های باعث ایجاد دیاستما شوند، رعایت بهداشت دهان و دندان با استفاده از موارد زیر می‌تواند به پیشگیری از تشدید آن کمک کند:

• دو بار در روز مسواک بزنید.
• از نخ دندان استفاده کنید.
• برای معاینات منظم و پاکسازی دندان‌های خود به دندانپزشکی مراجعه کنید.
• از مکیدن انگشت دست خودداری و کودک خود در ترک این عادت کمک کنید.
• رفتارهای اشتباهی مانند دندان قروچه و فشردن دندان‌ها به یکدیگر را کنار بگذارید.

خلاصه

دیاستما فاصله و شکاف بین دندان‌ها است و به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. از بیماری‌های لثه گرفته تا نسبت اندازه‌ی دندان به اندازه‌ی استخوان فک و حتی عادات نادرستی مانند مکیدن انگشت.

در بسیاری از موارد، درمان فاصله بین دندان‌ها لازم نیست. اما به هر حال، برخی از افراد به دلایل زیبایی تصمیم می‌گیرند که تحت درمان قرار بگیرند. روش‌های زیادی برای درمان دیاستما وجود دارد که دندانپزشک شما می‌تواند با انتخاب بهترین روش نسبت به رفع این مشکل اقدام کند.

سوالات متداول در خصوص رفع فاصله بین دندان ها

آیا دیاستما خطرناک است؟

فاصله بین دندان‌ها به ندرت باعث مشکلات سلامتی می‌شود. اما اگر این فاصله به درستی تمیز نشود به محلی برای تجمع باقی‌مانده‌ی غذاها تبدیل می‌شود و به مرور زمان منجر به ابتلا به بیماری‌های لثه، پوسیدگی دندان و عفونت خواهد شد.

آیا نخ دندان باعث ایجاد فاصله بین دندان‌ها می‌شود؟

خیر. استفاده از نخ دندان هیچ نقشی در ایجاد این فاصله ندارد.