فیشور سیلانت دندان موادی شبیه همان موادی است که برای پر کردن دندان استفاده می‌شود منتها این بار از این مواد برای کم کردن عمق شیارهای دندانهای خلفی (آسیای اول و آسیای دوم)، استفاده می‌شود. به همین دلیل به آن شیارپوش نیز گفته می‌شود. اگر عمق این شیارها زیاد نباشد، لزومی به استفاده از فیشور سیلانت نیست.
فیشورسیلانت دندان چیست؟
فیشورسیلانت به معنی مهر و موم کردن و بستن درز و شیارهای دندان است. فیشورسیلانت در واقع یک ماده ترمیمی و همرنگ دندان است که توسط آن شیارهای عمیق سطح جونده دندانها پوشیده شده و بدین ترتیب شیارها کم عمق می‌شوند. استفاده از این روش به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند.
همانطور که گفته شد، فیشور سیلنت نام فارسی شده عبارت «sealant fissure» است. Sealant، به معنی ماده درزگیر یا بتونه است و fissure، هم معادل انگلیسی کلمات درز، شکاف و شیار است و بنابراین بهترین معادل فارسی برای این عبارت انگلیسی،«شیارپوش» است.
سیلانت دندان با کم کردن عمق شیارهای دندانهای آسیا یا مولر، فرصت را برای ذرات ریز مواد غذایی و باکتریها و میکروب ها که جای مناسبی برای رشد پیدا کنند، کم می‌کند زیرا گاه این شیارها به صورتی هستند که حتی پرزهای مسواک نیز توانایی دسترسی به آنها و تمیز کردنشان را ندارند.
این در حالی است که در برخی از مواقع، عمق این شیارها چندان زیاد نیست که در این صورت می توانید از فیشور سیلانت استفاده نکنید البته به شرطی که در بهداشت دهان و دندان خود کوتاهی نکنید.
به طور معمول اولین دندان دائمی که در دهان کودک رویش می‌کند، دندان شماره شش یا اولین دندان آسیای بزرگ است.
برای از بین بردن این مشکل، قبل از اینکه این شیارهای عمیق پوسیده شوند، با مراجعه به کلینیک دندانپزشکی، دندانپزشک شیارهای عمیق را با مواد فیشورسیلانت کم عمق می‌کند، به طوریکه با مسواک زدن سطح جونده دندان براحتی تمیز شود و بدین ترتیب از تجمع خرده‌های مواد غذایی و میکروبها در داخل شیارها و ایجاد پوسیدگی جلوگیری می‌شود.
توجه داشته باشید که استفاده از فیشورسیلانت ما را از مسواک و نخ و سایر کارهایی که باید برای مراقبت از دندان انجام داد (مثل استفاده از غذاهای سالم) بی‌نیاز نمی‌کند اما به ما در مراقبت از دندان هایمان و کاهش احتمال پوسیدگی و هزینه‌های متعاقب آن، کمک می‌کند.
چگونه سیلانت روی دندانها قرار داده می‌شود؟
شاید مردم عادی در وهله اول تصور کنند که قرار دادن فیشور سیلانت روی دندان به این شکل است که ماده فیشور سیلانت روی دندان قرار داده شده و پخش می‌شود و سپس در معرض هوا خشک می‌شود و فرد می‌تواند از مطب خارج شود.
اما حقیقت این است که حتی امر ساده‌ای مثل فیشورسیلانت کردن دندان نیز،حساسیت‌ها و مراقبت‌های خودش را لازم دارد زیرا قرار است تا سالها دوام پیدا کند و مهم است نحوه نصب به گونه‌ای باشند که هیچ فضایی برای نفوذ میکروب ها به زیر این پوشش پلاستیکی یا رزینی وجود نداشته باشد.
بسیار مهم است که دندان در حین کار خشک باشد به همین منظور از ابتدا دندان با مواد جاذب رطوبت احاطه می‌شود.
مراحل کار به این صورت است که ابتدا دندان از پلاک و مواد غذایی ریز پاک می شود و از نظر پوسیدگی بررسی می‌شود. در صورت وجود پوسیدگی‌های کوچک، این پوسیدگی ها برطرف می‌شود.
سپس دندان خشک شده و روی آن یک ژله اسیدی قرار می‌گیرد و دوباره ژل، شستشو شده و دندان خشک می‌شود. هدف از قرار دادن ژل روی دندان این است که دندان قدری اسیدی شود تا قدرت اتصال آن با مواد فیشور سیلانت بالا برود.
بسته به اینکه چه موادی در فیشورسیلانت استفاده شده باشد،گاه قبل از قرار دادن این پوشش دندانی، یک لایه نازک از مواد اتصال دهنده نیز روی دندان قرار می‌گیرد و سپس محلول سیلانت توسط یک قلم مو روی سطح جونده دندان قرار می‌گیرد.
در مرحله بعد ممکن است اجازه دهیم که این محافظ دندانی، با هوا سفت شود و یا اینکه از اشعه آبی برای سفت کردن آن استفاده کنیم.
بهترین زمان انجام فیشورسیلانت
از آنجا که اولین دندان آسیای بزرگ دائمی افراد، یعنی همان دندان ۶، در حدود سن ۶ سالگی می‌روید و دومین دندان آسیای بزرگ یا همان دندان شماره ۷ نیز در حدود سن ۱۲ سالگی می روید، بنابراین بهترین زمان برای فیشور سیلانت کردن دندانها همین زمان هاست یعنی بهتر است که هر چه زودتر بعد از رویش دندان این کار را انجام دهید تا مطمئن باشید که شیارهای دندان دچار کوچکترین پوسیدگی‌ای نشده است.
برای فیشورسیلنت کردن دندانهای آسیای شیری، بهترین زمان زمان ۳ تا ۴ سالگی است گرچه کارایی شیارپوش کردن دندانهای دائمی کودکان بیشتر از انجام این کار برای دندانهای شیری کارآمد است اما دندانهای شیری نیز به اندازه دندانهای دایمی در سلامت حال و آینده کودک موثر هستند.
نکته مهم این است که در بسیاری از مواقع وقتی دندان شماره ۶ یا همان اولین دندان آسیای بزرگ کودک می‌روید ممکن است والدین متوجه دائمی بودن این دندان نباشند و از آنجا که کودکان در این سن ممکن است همکاری خوبی برای رعایت بهداشت و دهان خود نداشته باشند و از سوی دیگر از تنقلاتی مثل شکلات و پفک که قابلیت چسبندگی زیادی به دندان دارند، بسیار استفاده کنند، اینجاست که اهمیت سیلنت کردن دندان تازه روییده،خودش را نشان می‌دهد.
اگر شیارهای دندان آسیای کودک عمیق باشد آن مواد چسبناک با مسواک نیز قابل نظافت نیستند و دندانی که کودک باید برای همه عمر از آن استفاده کند در سنینی که ممکن است هنوز توانایی همکاری مناسب برای نظافت درست دندان خود را نداشته باشد، شروع به تخریب نماید. حتی اگر کودک بهترین همکاری را نیز داشته باشد باز هم نظافت شیارهای عمیق غیرممکن به نظر می رسد.
مراحل انجام فیشور سیلانت دندان
مراحل انجام فیشور سیلانت دندان عبارتند از:
- تمیز کردن دندان
- خشک کردن دندان
- زبر کردن سطح دندان با استفاده از ژلی اسیدی
- شستشوی ژل
- خشک کردن دندان
- قرار دادن محلول شیارپوش روی دندان با استفاده از قلمو
- سفت کردن محلول
و تمام؛ به همین سادگی بدن تراش، بدون درد و ظرف چند دقیقه.
آیا روی دندان پوسیده هم می‌توان از سیلانت استفاده کرد؟
آنچه میان مردم جا افتاده است این است که برای دندانهای پوسیده نمی‌توان از فیشور سیلانت استفاده کرد اما از نظر علمی می‌توان برای حفره های بسیار کوچک از مواد سیلانتی شفاف استفاده کرد تا از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری کند اما در هر حال بهتر است که برای سیلانت کردن دندانها سریع و قبل از به وجود آمدن پوسیدگی، اقدام بفرمایید. در غیر این صورت بهتر است قبل از شیار پوش کردن دندانها، پوسیدگی آنها درمان شود.
ماندگاری سیلانت چه میزان است؟
فیشور سیلانت‌ها می توانند بین ۳ تا ۱۰ سال دوام داشته باشند و این بستگی دارد به تکنیک های استفاده شده توسط دندانپزشک. میانگین دوام شیارپوش‌ها به طور میانگین ۵ سال است.
اما توجه داشته باشید همانطور که دندان های پر کرده نیاز به مراقبت و بهداشت دارند، دندانهای سیلانت شده نیز نیاز به مراقبت دارند. علاوه بر عدم رعایت درست بهداشت دهان و دندان، برخی عوامل دیگری که می‌تواند عمر فیشور سیلنت را کم کند، عبارتند از: دندان قروچه یا استفاده از غذاهای بسیار اسیدی و نیز رفلاکس اسیدی می‌باشد.
اینکه گفته می‌شود مواد سیلنتی روی دندانها می‌توانند تا سالها دوام داشته باشند به معنی بی نیاز بودن دندانهای شیارپوش شده از ویزیت پزشک نیست بلکه ممکن است این روکش پلاستیکی یا رزینی دچار شکستگی یا مشکلات دیگری شود که نیاز به ترمیم وجود داشته باشد بنابراین دندانهای فیشور سیلانت شده باید در فواصل متناسب، مثلاً هر ۶ ماه توسط دندانپزشک ویزیت شوند.
همانطور که گذاشتن فیشورسیلانت، یک روش موثر برای کاهش پوسیدگی در دندان های آسیای دارای شیارهای عمیق است، همینطور عدم نصب درست آن و یا عدم ترمیم آن پس از شکستگی، خود یک عامل پوسیدگی خواهد بود و اینجاست که اهمیت انتخاب یک دندانپزشک ماهر و یک مرکز دندانپزشکی اطفال معتبر اهمیت خود را نشان می‌دهد.
چگونه از سیلانت مراقبت کنیم؟
مواد سیلانتی، موادی که در ترمیم دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند یا ونیر دندان که برای زیبا و مرتب کردن دندانها استفاده می‌شود نیز درست مثل خودت دندان در معرض پوسیدگی و تخریب قرار دارند و بنابراین این مواد نیز همچون بافت طبیعی دندان باید مراقبت شوند.
کلاً برای هر دندانی که مورد دستکاری قرار گرفته یا نگرفته،رعایت بهداشت و استفاده از مسواک و نخ دندان و دهانشویه ضروری است.
گفتنی است استفاده از مواد چسبناکی مثل آدامس می‌تواند موجب کنده شدن سیلانت شود و نیز مصرف زیاد مواد غذایی رنگی یا چای و قهوه موجب تغییر رنگ آن شود.
آیا واقعاً سیلانت دندان موثر است؟
بله. فیشور سیلانت کردن دندان ها واقعاً روشی موثر برای پیشگیری از پوسیدگی دندانی است و این در مطالعات مختلفی مورد آزمایش قرار گرفته است مثلاً در یک مطالعه میزان موثر بودن فیشورسیلانت در پیشگیری از پوسیدگی دندان ۳۳ تا ۷۱ درصد و در مطالعه دیگری این میزان ۱۱ تا ۵۰ درصد عنوان شده است.
مخاطرات استفاده از سیلانت دندان
عدم بررسی دندان از نظر پوسیدگی، پیش از قرار دادن فیشور سیلانت می‌تواند در آینده مشکل ساز شود همچنین عدم نصب درست این محافظ دندانی، می‌تواند موجود ایجاد فضای جدیدی بین روکش و دندان، برای لانه کردن میکروبها و باکتریها شود.
با این حال گفتنی است که نصب فیشورسیلانت یک روش بدون درد بوده و هیچ گونه عارضه خاصی نخواهد داشت.
فیشور سیلانت نیاز به تزریق بی حسی دارد؟
در دندانپزشکی اطفال، فیشور سیلانت کردن دندان به معنی کشیدن مقداری محلول سیلانت روی دندان های خلفی به منظور کم کردن عمق این شیار هاست که برای انجام این کار نیازی به تراشیدن دندان نیست بنابراین نیازی به تزریق بی حسی نیز نخواهد بود.
سیلانت برای چه کسانی باید مورد استفاده قرار بگیرد؟
همانطور که پیش از این گفته شد بهترین کاندید برای انجام فیشور سیلانت،کودکانی هستند که دندانهای آسیای آنها دارای شیارهای بسیار عمیقی می‌باشد.
در هر حال کودکانی که به هر دلیل دندانهای آنها در معرض خطر بالای پوسیدگی است از دیگر کاندیدهای انجام این اقدام کمکی برای کاهش خطر پوسیدگی دندانی هستند.
همچنین کسانی که در رژیم غذایی آنها مواد حاوی قند بسیار استفاده می شود؛ موادی مثل نوشیدنی های قندی و آردهای تصفیه نشده و نیز کسانی که به دلایل مختلفی امکان رعایت بهداشت یا رژیم غذایی سالم برای آنها با مشکلاتی همراه است از دیگر افرادی هستند که می توانند کاندید فیشور سیلانت کردن باشند.
مثلاً احتمال پوسیدگی در افرادی که به دلیل مشکلاتی که دارند اغلب دهان آنها باز می‌ماند و تنفس دهانی دارند بیش از افراد معمولی است که از بینی نفس می کشند چراکه تنفس دهانی موجب خشک شدن دهان و مختل شدن عملکرد میکروبیوم دهان می‌شود.
چرا باید فیشور سیلانت تراپی را انجام داد؟
توجه داشته باشید که یک فیشور سیلانت ساده در دوران کودکی می‌تواند فوبیا و ترس از دندانپزشکی را در حال و آینده کودک از بین ببرد زیرا اغلب پوسیدگی‌های دندانی در همین دندانهای آسیای اول و دوم اتفاق می‌افتند.
از سوی دیگر مالیدن قدری محلول مواد دندانی روی دندان بدون هیچ تراشی، کم هزینه تر از خدمات ترمیم دندان و عصب‌کشی است.
پوسیدگی یک دندان گاه می‌تواند فراتر از نیاز به پرکردن و ترمیم دندان و یا عصب‌کشی آن باشد. حتی گاه چاره ای جز کاشت دندان یا ایمپلنت نیست و برای اینکه کاشت دندان، دوام داشته باشد ناگزیر از جراحی هایی مثل سینوس لیفت یا پیوند استخوان هستیم. تمام این مطالب گفته شد تا تصویر واضح تری از اهمیت پیشگیری از پوسیدگی در ذهن شما عزیزان تصویر شود و اینکه یک روش بدون درد ساده برای پر کردن شیارهای عمیق دندانهای خلفی که بدون هیچ تراشی و در ظرف چند دقیقه برای یک کودک انجام می‌شود، تا چه حد می‌تواند در پیشگیری از هزینه های مالی و روانی موثر باشد.
به‌کارگیری سیلانت برای بزرگسالان
فیشور سیلانت اصطلاحی است که در در سال ۱۹۶۰ وارد دندانپزشکی اطفال شد و البته بهترین کاندید برای استفاده از فیشور سیلانت، کودکان هستند و نه بزرگسالان. و آن هم کودکانی که دندانهای خلفی آنها به تازگی رسته است چرا که این دندان ها هنوز در معرض انواع میکروب ها و باکتری های دهانی قرار نگرفته‌اند اما از آنجا که دندان بزرگسالان برای مدت طولانی در معرض این باکتری ها بوده است به نظر می‌رسد که قرار دادن یک روکش روی این دندانها چندان مثمر ثمر نباشد اما به هر حال فیشور سیلانت برای دندان بزرگسالان نیز قابل استفاده است به شرط اینکه دندان پیش از آن پر نشده باشد.
تفاوت دیگر استفاده از فیشور سیلانت برای کودکان و بزرگسالان در این است که انجام این عمل در کودکان بسیار ساده است و تنها به معنای قرار دادن قدری از ماده سیلانت روی دندان می‌باشد اما در بزرگسالان قبل از شیارپوشی باید شیارها قدری تراشیده شود باید قدری از شیارها تراشیده شده و با گاز اوزون ضدعفونی گردد و بلافاصله ماده سیلانت روی آن قرار گیرد تا به این طریق بتوان خطر پوسیدگی سطح دندانی قرار گرفته زیر سیلانت را کاهش داد.
شاید بهتر باشد بهترین کلینیک دندانپزشکی محله خود را برای این کار انتخاب کنید.
چه کسانی باید فیشور سیلانت انجام دهند؟
فیشور سیلانت تراپی یک روش کمکی برای کاهش خطر پوسیدگی دندان است که می‌تواند میزان کارایی آن در افرادی که از دندانهای خود مراقبت کم یا زیاد به عمل می‌آورند یا افرادی که رژیم های غذایی متفاوتی را استفاده می‌کنند و یا بزرگسالان و کودکان، متفاوت باشد اما آنچه قطعی است آن است که فیشورسیلانت کردن برای کودکانی که دندان های خلفی آنها تازه رسته است و این دندانها دارای شیارهای عمیقی است بسیار موثر است.
تفاوت فیشور سیلانت با ترمیم دندان چیست؟
پر کردن دندان به این معنی است که قسمت های پوسیده دندان تراشیده شده و سپس حفره دندانی ایجاد شده با مواد پرکردنی دندان پر می‌شود اما در فیشور سیلانت دندانی که پوسیدگی ندارد، تنها ماده سیلانت روی دندان قرار داده می‌شود و تراشی صورت نمی‌گیرد.
در واقع پر کردن دندان یک اقدام درمانی و ترمیمی دندان است در حالی که وقتی دندان کاملاً سالمی را فیشورسیلانت می کنیم درمانی انجام نمی‌شود و تراشی صورت نمی‌گیرد و اقدام انجام شده تنها یک اقدام پیشگیرانه است.
مواد فیشور سیلانت دندان چیست و چه رنگی است؟
ماده ای که برای فیشورسیلانت استفاده می شود معمولاً از مواد پلاستیکی همرنگ دندان است. ممکن است دقیقاً با رنگ طبیعی دندان مطابقت نداشته باشد، اما از آنجایی که فقط روی دندانهای پشت دهان اعمال می‌شود، نباید چندان قابل توجه باشد.
ترکیب گلاس آینومر یکی از موادی است که می‌توان برای فیشور سیلانت استفاده کرد اما در برخی مطالعات مشخص شده است که دوام کمتری نسبت به رزین دارد.
سیلانت های دندانی بسته به نوع سیلانت دندانی مورد استفاده می توانند شفاف، سفید یا رنگی باشند.
آیا می‌توان پوشش سیلانت را برداشت؟
فیشور سیلانت کردن روشی قابل بازگشت و تعویض است یعنی اگر مایل به برداشتن مواد سیلانتی از روی دندان باشید، دندانپزشک می‌تواند با استفاده از فرز دندانپزشکی یا لیزر، به سرعت این کار را برای شما انجام دهد بدون اینکه آسیبی به بافت دندان برسد.
معمولاً سیلانت ها پس از قرار داده شدن روی دندان برداشته نمی‌شود مگر اینکه مشکل خاصی وجود داشته باشد مانند اینکه پوسیدگی ای زیر سیلانت وجود داشته باشد و یا خود سیلانت دچار شکستگی یا ترک شده باشد و یا اینکه قرار دادن سیلانت،از ابتدا همراه با اشکال بوده باشد. همچنین ممکن است مشکلی وجود نداشته باشد و تنها افراد بخواهند به خاطر تعویض نوع مواد سیلانتی، سیلانت‌های های قبلی را از روی دندان بردارند.
بهداشت دهان بعد از انجام فیشور سیلنت
فیشور سیلانت کردن دندان به هیچ عنوان به معنی آسیب ناپذیر‌کردن دندان در برابر پوسیدگی نیست بلکه به ما در کاهش احتمال پوسیدگی کمک موثری می‌کند.
تمام آنچه که برای مراقبت از دندانهای معمولی و دست نخورده انجام می‌شود باید برای دندانهایی که ترمیم شده اند و یا دندان هایی که فیشور سیلانت شده‌اند نیز انجام گیرد که یکی از آنها مراجعه به دندانپزشک در فواصل مناسب است.
توصیه می‌شود خمیر دندانی که برای دندانهای فیشورسیلانت شده استفاده می‌شود دارای عامل بازسازی کننده‌ای همچون هیدروکسی آپاتیت و فلوراید باشد تا موجب بازسازی مینای دندان و استحکام آن شود. همچنین توصیه می شود مسواک مورد استفاده نیز، موهای نرمی داشته باشد.
چگونه بدون بکارگیری سیلانت، مانع پوسیدگی دندان شویم؟
شما می‌توانید با اقدامات زیر، دوست و یاور دندان های خود در مبارزه با پوسیدگی باشید:
- مسواک
- نخ دندان
- دهانشویه روغنی
- رژیم غذایی شامل مواد طبیعی سرشار از مواد مغذی
- خمیر دندان حاوی هیدروکسی آپاتیت و فلوراید که به بازسازی و استحکام مینای دندان کمک می‌کند.
دندانپزشک فرد دومی است که در کنار شما یاریگر دندانهای شما برای سلامت باقی ماندن است زیرا می‌تواند هر مشکل و پوسیدگی را قبل از گسترش یافتن، شناسایی و درمان کند.
قیمت و هزینه درمان فیشورسیلنت
در حالی که هزینه ترمیم دندان شیری با آمالگام در سال ۱۴۰۱، هفتصد هزار تومان و قیمت ترمیم دندان شیری با کامپوزیت ۸۵۰۰۰۰ تومان است قیمت فیشور سیلانت کردن هر واحد دندانی دایمی کودک شما، ۵۰۰ هزار تومان می باشد که می تواند از هزینه های درمان پوسیدگی و عصب کشی دندان تا زمان بزرگسالی کودک جلوگیری کند.
برای تکمیل اطلاعات شما از سرکار خانم دکتر نازی بنیانیان (جراح دندانپزشک) دعوت کردیم تا درباره ی این مبحث یعنی فیشورسیلانت نکات آموزنده‌ای را بازگو کنند. فیلم را ببینید و برای دوستان خود به اشتراک بگذارید تا این درمان پیشگیرانه را برای کوکان دلبندشان انجام دهند.
فیلم فیشور سیلانت
سوالات متداول
آیا همه کودکان باید از فیشورسیلانت استفاده کنند؟
خیر. کودکان کاندید، کسانی هستند که دندانهایشان شیارهای عمیقی دارد که مسواک قابلیت نفوذ به آنها را ندارد.
آیا این روش برای بزرگسالان نیز قابل انجام است؟
بله اما کودکان در اولویت هستند و این روش در ابتدا برای کودکان مورد نظر و انجام قرار گرفت.
آیا این روش با درد یا تزریق بی حسی همراه است؟
خیر. در اغلب مواقع این روش بدون هیچ تراشی صورت می‌گیرد و لذا نیاز به بی حسی یا کشیدن کوچکترین دردی نیست.
آیا پس از انجام فیشورسیلانت محدودیت خاصی برای فرد وجود دارد؟
خیر. فرد می‌تواند به محض خروج از مطب، بیاشامد و غذا میل نماید. به همین دلیل تجربه شیارپوشی دندانها می‌تواند خاطره خوبی از دندانپزشکی برای کودکان ایجاد نماید به ویژه اگر اولین تجربه آنها در مراجعه به دندانپزشکی باشد.
بهترین زمان برای فیشور سیلانت کردن چه زمانی است؟
در کمترین زمان پس از روییدن دندانهای خلفی ۶ و ۷ در کودکی
مزایا و معایب فیشور سیلانت چیست؟
نصب درست آن در جلوگیری از پوسیدگی بسیار موثر است و نصب نادرست آن یا بی توجهی به ترک و شکستگی‌هایی که ممکن است بعدها در آن به وجود آید، می‌تواند فضای جدیدی برای رشد باکتریها فراهم آورد.
فیشور سیلانت کردن چقدر زمان می‌برد و چگونه و طی چه مراحلی انجام می‌شود؟
چند دقیقه زمان می‌برد و مراحل آن شامل تمیز و خشک کردن دندان، افزایش چسبندگی دندان با استفاده از نوعی اسید و خشک کردن دوباره دندان، مالیدن محلول سیلانت روی دندان و سفت کردن آن است.
