مال اکلوژن دندان چیست؛ عوامل ایجاد آن و درمان

مال اکلوژن دندان به دندان های کج یا بی بایت اشاره دارد. بایت به معنای نحوه قرارگیری دندان های بالا و پایین است که یکی از رایج ترین مشکلات بایت دندان ها، جلوتر قرار گرفتن دندان های بالایی نسبت به دندان های پایین است. این موضوع باعث می شود دندان‌ها به خوبی روی هم قرار نگیرند و حتی ممکن است دچار مشکل در جویدن یا صحبت کردن شوید.

به طور کلی، مال اکلوژن شامل مشکلات زیبایی دندان هاست و افرادی که از ظاهر دندان هایشان ناراضی هستند، با تاثیر بسیار جدی بر اعتماد به نفس روبرو می شوند. همچنین مراقبت از دندان های کج و کمی سخت است و احتمال پوسیدگی از دست دادن دندان‌ها افزایش می‌یابد. در صورت شدت پیدا کردن مال اکلوژن ایجاد مشکل در خوردن یا صحبت کردن نیز رخ می‌دهد.

ارتودنسی دندان یکی از راهکارهای مفید در نحوه قرارگیری دندان ها و اصلاح فک است که به فرد کمک می‌کند احساس بهتری نسبت به ظاهر دندان‌ها داشته باشد. دندانپزشکانی که در این زمینه آموزش دیده‌اند ارتودنتیست هایی هستند که با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های مختلف باعث به حرکت درآمدن دندان‌ها می شوند و گاهی اوقات به قرارگیری موقعیت مناسب فک نیز کمک می‌کنند.

رایج ترین مشکلات و ناهماهنگی دندان ها

رایج ترین علامت ناهماهنگی دندان ها کج و بیرون زدگی آنهاست. اما انواع مختلفی از مال اکلوژن وجود دارد. مانند به بیرون رانده شده دندان های جلویی فک بالا یا دندان های جلویی فک پایین. در صورت عدم درمان این مشکل احتمال بروز عوارض جدی برای سلامتی دهان و دندان وجود دارد که در موارد زیر با دیگر مشکلات و ناهماهنگی های رایج دندان آشنا می شوید:

• کراودینگ یا به هم فشردگی دندان ها
• اوربایت
• دیپ بایت
• اپن بایت
• آندربایت
• کراس بایت

به طور کلی، در صورت قرار گرفتن هر کدام از دندان ها در حالت غیر عادی در ایفای نقش نیز اختلال ایجاد می کند. بنابراین ناهماهنگی‌های دندان برای حفظ سلامتی دهان و دندان و بهره مندی از دندان ها در بهترین حالت ممکن بسیار اهمیت دارد.

مال اکلوژن دندان چیست؟

مال اکلوژن دندان زمانی اتفاق می‌افتد که دندان ها در حالت نامرتب قرار گیرد. در صورت عدم درمان این مشکل، سلامت دهان و دندان تحت تاثیر قرار می گیرد و ممکن است دندان ها فعالیت های حیاتی خود مانند جویدن را به خوبی انجام ندهند. به طور عادی و نرمال دندان های بالا و پایین به راحتی در داخل دهان قرار می گیرند، بدون این که نگرانی بابت شلوغی یا فاصله بیش از حد دندان ها نداشته باشید. همچنین دندان ها نباید به شدت پیچ خورده یا چرخیده باشند.

البته احتمال این که دندان ها با گذشت زمان دچار تغییرات شوند، زیاد است که در صورت مشاهده هر گونه ناهماهنگی درمان زودهنگام آن بسیار اهمیت دارد. بنابراین برای مشخص شدن میزان شدت مال اکلوژن و ناهماهنگی دندان‌ها به متخصص دهان و دندان احتیاج دارید تا مطمئن شوید دندان های بالایی و پایینی شما به درستی هم ترازند.

چه عواملی باعث ایجاد مال اکلوژن می شود؟

معمولا مال اکلوژن به دلیل مشکلاتی در شکل و اندازه فک یا دندان ها ایجاد می‌شود که علت شایع وجود فضای زیاد یا خیلی کم در فک باعث عدم قرارگیری دندان ها در جای مناسب می شود. اگر فک کوچکی داشته باشید دندان ها به صورت شلوغ و یا کج رشد می کند. اما در صورت وجود فضای بیش از حد در فک بالا و پایین، دندان ها از جای خود خارج خواهند شد. دیگر عامل بروز مال اکلوژن شامل مکیدن انگشت شصت، استفاده از پستانک و از دست دادن دندان است. همچنین به نظر می رسد تنفس دهانی طولانی مدت باعث چگونگی قرارگیری دندان ها می شود که میزان تاثیرگذاری آن دقیقا مشخص نیست.

جالب است بدانید مال اکلوژن یک بیماری ارثی است و می‌تواند از نسلی به نسل دیگر منتقل شود. برخی شرایط و عادت های بد باعث تغییر شکل ساختار فک می شود:

• شکاف کام و لب
• استفاده مکرر از پستانک بعد از ۳ سالگی
• تومور در دهان یا فک
• دندان‌های غیر معمول یا نهفته
• آسیب هایی که منجر به هماهنگی فک می شود.
• انجام مراقبت‌های دندانی مانند پر کردن، روکش و بریس کردن دندان‌ها به صورت نامناسب
• بزرگ شدن لوزه‌ها

علائم مال اکلوژن چیست؟

با توجه به شدت مال اکلوژن علائم بروز آن ممکن است کم یا زیاد باشد که هنگام بروز مال اکلوژن شدت پایین، فرد مبتلا از آن بی خبر است. اما رایج‌ترین علائم آن شامل موارد زیر است:

• تراز نادرست دندان‌ها
• تغییر در ظاهر صورت
• عقب یا جلو بودن دو فک نسبت به یکدیگر
• غیرطبیعی بودن دهان نسبت به دیگر اجزای صورت
• باز ماندن دهان به صورت غیرارادی
• گاز گرفتن گونه های داخلی یا زبان
• ناراحتی هنگام جویدن یا گاز گرفتن
• تغییرات گفتار از جمله نوک زبانی حرف زدن
• ایجاد تنفس از دهان به جای بینی

این دسته از علائم مخصوص اکلوژن بسیار شدید است که در بیشتر مواقع تشخیص آن کاملا نمایان است و بر زیبایی صورت تاثیر منفی و مستقیمی می گذارد.

اشکال مختلف مال اکلوژن چیست؟

این عارضه در انواع مختلفی اتفاق می‌افتد که هر کدام است بیماران ممکن است به نوع متفاوتی از آن دچار شوند. در موارد زیر با مدل‌های مختلف آشنا می شوید تا راحت تر بتوانید آن را تشخیص دهید:

اوربایت؛ فک بالای غیر نرمال

مدل اوربایت به فک های بالایی یا جلو بودن دندانهای جلویی فک بالا اشاره دارد که باعث می‌شود دندان های جلویی فک پایین همپوشانی عمودی زیادی داشته باشد؛ طوری که دندان های بالایی بیش از حد به سمت پایین متمایل می شوند. زمانی که این مشکل رخ می دهد ممکن است دندان‍‌های جلویی پایینی اصلا دیده نشوند.

آندربایت؛ فک پایین غیر نرمال

این مدل عارضه به دندان‌های فک پایین جلوی اشاره دارد که دندان های جلویی فک پایین جلوتر از دندان های جلویی فک بالا هستند. معمولا بر اثر بروز آن چانه بیش از حد بیرون زده است.

اپن بایت؛ نرسیدن دندان های جلویی

اپن بایت زمانی اتفاق می‌افتد که با بستن دهان، دندان های بالا و پایینی قسمت جلوی به یکدیگر متصل نمی شوند و فاصله کاملا واضحی میان آنها وجود دارد.

کراس بایت، وضعیت برعکس دندان ها

کراس بایت در سه نوع خلفی، قدامی و گونه‌ای اتفاق می‌افتد:

خلفی: در صورتی ک دندان های عقب فک بالا پشت دندان های عقب فک پایین حضور داشته باشند.

قدامی: در صورتی که دندان های پیشین فک بالا عقب تر از دندان های فک پایین قرار گیرد.

گونه ای: مواقعی که دندان های هر کدام از فک ها به سمت گونه متمایل باشند.

دیپ بایت؛ تاثیر منفی روی لبخند

دیپ بایت تاثیر زیادی در طرح لبخند دارد که در صورت عدم درمان منجر به مشکلات جدی تری می شود. این عارضه زمانی اتفاق می افتد که دندان های بالایی و پایینی به طرز نادرستی همپوشانی عمودی داشته باشند. در برخی مواقع نادر، فاصله میان دو فک به ۴ الی ۱۰ میلی متر می رسد که شدت آن به قدری زیاد است دندان های پایین توسط دندان های بالایی پنهان خواهد شد.

شلوغی و کجی دندان ها: گاهی اوقات به دلیل عدم فضای کافی دندان ها در کنار یکدیگر به طور صاف و یکدست رشد نمی کند و هر کدام یا برخی از آنها به صورت کج و برهم ریختگی در کنار یکدیگر قرار می گیرند. این عارضه معمولاً به دلیل کمبود جا در قوس دندانی رخ می دهد که ظاهر دندان ها و لبخند را نامناسب جلوه می دهد.

فاصله بیش از حد دندان ها: برخی اوقات به دلیل فضای بیش از حد فک، دندان ها در فواصل زیادی رشد می کنند و فاصله بین دندان ها موجب می شود دندان های بالایی و پایینی به صورت نامتناسب در کنار یکدیگر قرار گیرند. این عارضه با دردسرهایی همچون عدم توانایی در جویدن غذا همراه است.

نحوه قرار گرفتن صحیح دندان ها روی یکدیگر

نحوه قرارگیری صحیح دندان ها روی یکدیگر اجازه می دهد لبخند فوق العاده جذابی داشته باشید و کمک می‌کند دندان‌ها و لثه در بهترین شرایط قرار گیرند و سلامتی آنها حفظ شود. خیلی ها به اشتباه هنگام نگاه کردن در آیینه فکر می کنند دندان های صاف و یکدستی دارند؛ در حالی که ممکن است کوچک ترین مشکلی در بایت آنها وجود داشته باشد. شناسایی بایت صحیح ممکن است کمی دشوار باشد. اما به طور کلی، نحوه قرارگیری صحیح به گونه ای است تمام دندان ها صاف هستند و هیچ مشکلی در ظاهر آن ها مشاهده نمی شود.

همچنین بایت دندان ها باید از زوایای مختلفی بررسی شود. به عنوان مثال، هنگام مشاهده دندان ها از زاویه روبرو، دندان های فک بالایی باید به موازات لب پایین قرار گیرند و نصف یا دو سوم دندان های فک پایین باید قابل مشاهده باشد. هنگام مشاهده دندان از زاویه داخلی نیز باید دندان ها به طور کاملا یکدست و بدون هیچ هماهنگی در کنار قرار داشته باشند. در بایت دندان ها از زوایه کناری، دندان های جلویی فک باید روی دندان های جلویی فک پایین قرار گیرد.

البته برای تشخیص دقیق تر بهتر است به ارتودنتیست مراجعه کنید. ارتودنتیست به طور دقیق وضعیت دندان ها و صاف یا ناصافی آن ها بررسی می کند تا در صورت نیاز درمان بهترین بایت ها را برای شما در نظر می گیرد.

انواع مال اکلوژن

مشکلات مال اکلوژن با کمک معاینات دندانپزشکی به راحتی قابل تشخیص است. گاهی اوقات دندانپزشک برای آگاهی از سطح مشکلات از اشعه X کمک می گیرد که در اولین مرحله نوع آن مشخص، سپس میزان و شدت ناهماهنگی بررسی می شود.

کلاس ۱

اگر دندان های فوقانی برای مقدار کمی از دندان های پایینی جلوتر است، مال اکلوژن کلاس ۱ اتفاق افتاده است. احتمال بروز کلاس ۱ نسبت به دیگر کلاس ها بسیار بیشتر است.

کلاس ۲

افراد دچار به اوربایت بسیار شدید در کلاس ۲ قرار دارند. کلاس ۲ به نام رتروگناتیسم نیز شناخته می شود و به این معناست که دندان های فک بالایی بسیار جلوتر از فک پایین حضور دارند.

کلاس ۳

افراد دچار به آندربایت شدید عضو کلاس ۳ اکلوژن هستند؛ طوری که دندان های فک پایین بیش از حد بیرون زده اند. به وضعیت این چنینی دندان ها پروگناتیسم نیز می گویند.

چگونه یک مال الکوژن دندان ها درمان می‌شود؟

رایج ترین مشکل ناهماهنگی دندان ها میان کودکان و نوجوانان شلوغی دندان هاست. بنابراین اولین راهکار برای درمان آن برداشتن برخی دندان های شیری است تا فضای بیشتری برای رشد دندان های دائمی ایجاد شود. البته ارتودنتیست ها تمام تلاش خود را برای نکشیدن دندان های دائمی می کنند.

برخی از کودکان در ابتدا نیاز دارند یک درمان اولیه به نام اصلاح رشد انجام دهند. برای اجرای این درمان، از وسیله ای که به حرکت فک در موقعیت بهتر کمک می کند، استفاده می شود. در نتیجه، روند رشد دندان های کودک به بهترین صورت رخ می دهد.

راهکار بعدی، چسباندن بریس است. بریس ها به آرامی روی دندان ها قرار می گیرند و کمک می کند در دوره های درمانی مختلف دندان ها به سوی موقعیت بهتر حرکت کنند.

بریس ها برای بزرگسالان هم قابل استفاده است و به راحتی باعث صاف شدن دندان ها می شود. اما هیچ کمکی به اصلاح فک نمی کنند و تنها راهکار برای اصلاح فک بزرگسالان، جراحی است. قبل از اجرای ارتودنسی ترمیم دندان بسیار اهمیت دارد و باید دندان ها آسیب دیده درمان شوند. ارتودنسی با کمک بریس به اشکال مختلفی مانند ارتودنسی متحرک و ارتودنسی ثابت قابل اجراست که بی شک بعد از درمان بریس، دندان ها به تمایل دارند از جای خود تغییر جهت دهند. بنابراین برای پیشگیری از تغییر مکان دندان ها از وسیله ای به نام نگهدارنده استفاده می شود تا دندان ها در جای خود باقی بمانند. حتی برخی افراد مجبورند برای چندین سال از نگهدارنده استفاده کنند.

چگونه می توان از بروز مال اکلوژن جلوگیری کرد؟

پیشگیری از این مشکل بسیار سخت است. زیرا اکثر موارد مال اکلوژن تا حد زیادی ارثی هستند. البته رشد فک و دندان ها تا حدودی کمی تحت تاثیر عوامل محیطی در دوران کودکی قرار می گیرد. بنابراین والدین کودکان و خردسال باید استفاده از پستانک و شیشه شیر را محدود کنند تا از ایجاد تغییرات در رشد فک جلوگیری شود. همچنین تشویق کودکان از عدم مکیدن شست دستان در متوقف کردن تغییرات نامناسب دندان ها بسیار تاثیرگذار است.

چشم انداز

متخصص دندانپزشکی تاحدودی می تواند ناهنجاری دندان ها در دوران کودکی و بزرگسالی را درمان کند. اقدام زودهنگام برای درمان مشکلات ناهماهنگی دندان در دوران کودکی به کاهش مدت زمان درمان بسیار کمک می کند و باعث کاهش هزینه های درمان در دوران بزرگسالی می شود. این نکته به این معنا نیست که بزرگسالان نمی توانند نتیجه خوبی کسب کنند، بلکه برای درمان مال اکلوژن در این دوران نیز راهکار وجود دارد. اما نسبت به درمان در دوره خردسالی کمی طولانی تر و هزینه برتر است. بنابراین هر چقدر زودتر برای درمان ناهماهنگی های دندان ها اقدام کنید، نتیجه بهتر و سریع تری را مشاهده خواهید کرد.

هزینه درمان مال اکلوژن

هزنیه درمان این مشکل به شدت ناهنجاری ها و مشکلات دندان و فک بستگی دارد. هر چقدر نامرتبی دندان ها بیشتر باشد، هزینه درمان بیشتر خواهد بود. همچنین هزینه درمان مال اکلوژن در دوران کودکی نسبت به بزرگسالی متفاوت تر است و دردسر کمتری به دنبال دارد. یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر قیمت درمان این عارضه، تجربه و مهارت پزشک است. به عنوان مثال، مراجعه به بهترین دندانپزشکی در تهران هزنیه بالایی باید پرداخت کنید.

سوالات رایج

از کجا بفهمیم فکمان جلو است؟

جلو بودن فک بالا یکی از مشکلات رایج فک و دندان است. زمانی این عارضه رخ می دهد که دندان ها بالایی نسبت به فک و دندان های پایینی همپوشانی بسیار شدید دارد.

چرا دندان های بالا و پایین روی هم قرار نمی گیرند؟

اگر دندان هایتان مثل گذشته روی هم قرار نمی گیرد، احتمال بروز اختلال مفصل گیجگاهی فکی وجود دارد.

چگونه می توانم دندان های نامرتب خود را در خانه درمان کنیم؟

این امکان وجود ندارد، هیچ روشی برای تغییر موقعیت دندان ها به طور طبیعی وجود ندارد. تنها روش برای صاف کردن دندان های کج ارتودنسی است.

چگونه یک دندان نامرتب را تراز می کنید؟

بریس ها رایج ترین گزینه درمانی است به ناهماهنگی شدید دندان ها و فک بسیار کمک می کند.

ارزان ترین راه برای صاف کردن دندان ها چیست؟

بریس یکی از سنتی ترین و ارزان ترین گزینه ها برای صاف کردن دندان ها در دوران بزرگسالی است. تنها نکته بسیار مهم این است که نیاز به تمیز نگه داشتن دائم داشته باشد.