به عمل درمان مجرای ریشه دندان (عصب) درمان ریشه دندان یا در اصطلاح عامیانه عصب کشی گفته میشود. عصب کشی اعمالی است که در طی آن مواد عفونی و عصب موجود در ریشه دندان برداشته میشود. کانال ریشه و حفره ریشه دندان حفره‌هایی در ساختمان دندان هستند که به طور طبیعی بافت‌های عصبی و رگ‌های خونی و بافت‌های سلولی دیگری را در خود جای می‌دهند. در صورتی که پوسیدگی دندان در مراحل اولیه درمان نشود، پوسیدگی از مینای دندان عبور نموده و به عاج می‌رسد و در ادامه می‌تواند به فضای پالپ (یا همان ریشه دندان) گسترش یابد. ورود میکروب‌ها به ریشه دندان باعث ایجاد التهاب در ریشه دندان شده و این التهاب باعث افزایش حجم پالپ میشود. با توجه به اینکه ریشه دندان یک محفظه بسته است ، التهاب باعث افزایش شدید فشار داخلی آن میشود. این افزایش فشار، منجر به فشار آمدن به پایانه‌های عصب دندان شده و درد دندان شروع میشود.
درمان ریشه دندان برای ترمیم و نجات دندانی که دچار عفونت شده یا به شدت آسیب دیده است، انجام می‌گیرد. در فرایند درمان ریشه، بخش آسیب‌دیده دندان (پالپ) تخلیه، تمیز و ضد عفونی میشود.
درمان مجدد ریشه دندان
با رعایت اصول اولیه بهداشت دهان و دندان و مراقبتهای صحیح از دندانهایی که درمان ریشه شده‌اند، این دندانها میتوانند در تمام طول زندگی سالم باقی بمانند.
اما گاهی اوقات دندانی که تحت درمان بوده به خوبی فرایند بهبودی را طی نمیکند و با گذشت ماه‌ها یا حتی سالها بعد از درمان اولیه مجددا موجب درد و ایجاد آزردگی میشود که دلایل آن می‌تواند درمان ناقص قبلی، شکستگی تاج یا از بین رفتن ترمیم قبلی دندان، وجود کانالهای اضافی ریشه و موارد دیگر باشد که البته به تشخیص متخصص درمان ریشه باید تحت درمان مجدد ریشه قرار گیرد.
جراحی ریشه دندان
در مواردی که دندان علی رغم انجام درمان ریشه مناسب، همچنان در انتهای ریشه دارای عفونت و التهاب است بایستی مستقیما و از طریق جراحی تحت درمان قرار گیرد.
در این حالت دندان کشیده نمیشود بلکه مستقیما عفونت یا کیست از طریق برش جراحی از انتهای ریشه حذف و پاکسازی میشود. در مواردی که پین قطور داخل کانال وجود دارد و یا دندانهایی که بدنبال درمان ریشه قبلی نیازمند کنترل هستند و هنوز ضایعه انتهای ریشه آن برطرف نشده است و یا پرکردگی قبلی ریشه به ورای ریشه گسترش یافته است، ریشه دندان نیازمند جراحی می‌باشد.
نشانه‌هایی که بعد از دیدن آنها نیاز به درمان ریشه وجود دارد:
- درد در حین گاز زدن یا جویدن غذا بر اثر فشار بر روی دندان
- درد در حین نوشیدن مواد سرد یا گرم بر اثر حرارت
- درد خود به خودی و پایدار
- تورم و بزرگ شدن سطح لثه به شکل جوش‌های سرسفید یا سفت که به طور کلی به آبسه دندان معروف‌اند.
باید اشاره کرد که در برخی موارد بعضی دندانهایی که نیاز به درمان ریشه دارند، هیچ کدام از علائم ذکر شده را ندارند. در اینجا اهمیت ویزیت شدن مداوم توسط دندانپزشک به چشم می‌خورد.
برای تشخیص نیاز به درمان ریشه مهمترین راه تشخیصی عکس برداری از ریشه دندان و استفاده از ایکس ری است.
مراقبتهای بعد از درمان ریشه
- تا ۱ ساعت پس از درمان از میل نمودن خوراکی‌های جویدنی خودداری فرمایید.
- ممکن است تا دو هفته پس از درمان ریشه دندان درد داشته باشید در این صورت می‌توانید از داروی ضد درد طبق تجویز دندانپزشک خود استفاده نمائید و در صورت عدم تسکین درد به دندانپزشک خود مراجعه نمائید.
- تورم در ناحیه دندان درمان ریشه شده امری طبیعی است و در صورت بروز، جهت دریافت آنتی بیوتیک مناسب به دندانپزشک خود مراجعه نمائید و از مصرف دارو بدون تجویز خودداری فرمایید.
- ممکن است تا حدود یک ماه پس از درمان ریشه هنگام جویدن احساس فشار و درد داشته باشید این حساسیت به مرور زمان رو به کاهش می‌رود. در صورت تداوم و یا افزایش درد به دندانپزشک خود مراجعه نمائید.
- دندانی که درمان ریشه میشود شکننده است از فشار وارد کردن به ناحیه دندان خودداری فرمائید و جهت جلوگیری از شکستن دندان نسبت به روکش کردن آن اقدام نمائید.
- در ایده آل‌ترین شرایط حدود ۸۰ درصد احتمال موفقیت درمان ریشه وجود دارد در صورت عدم موفقیت بنا به تشخیص دندانپزشک درمان ریشه مجدد و یا جراحی ریشه انجام خواهد شد.