عصب کشی دندان

ساختار دندان

دندان از دو بخش اصلی تشکیل می شوند که عبارتند از تاج یا کلاهک دندان که قابل دیدن است و مغز دندان که در لثه و بخش داخلی دندان را تشکیل می دهد. حال این دو بخش از لایه های دیگری نیز تشکیل می شوند که در ادامه به طور کامل هر کدام توضیح داده شده اند.

 ۱- تاج : بخش رویی بافت دندان را تاج دندان تشکیل می‌دهد که براحتی قابل مشاهده است و ارتباطی با لثه ندارد. در واقع این قسمت از لثه خارج شده است و شامل لایه های داخلی مینا، عاج و گردن می شود.

• مینا: مینا به بخش خارجی‌ترین قسمت دندان مربوط می‌شود و محکم‌ترین بافت دندان را دارد.
• عاج: به لایه زیرین مینا اشاره دارد و دقیقاً میان لایه مینا و لایه مرکزی آن قرار گرفته است.
• گردن، ساختار ظاهری: به قسمت میان تاج و ریشه دندان، گردن دندان می‌گویند. گردن از سه بخش لثه، پالپ و حفره پالپ تشکیل می‌شود که همان مغز درونی دندان است و فضای داخلی تاج دندان را شامل می‌شود.

 ۲- مغز دندان: قسمت مرکزی دندان را شامل می‌شود که از اعصاب و رنگ‌های خونی (ریشه) و لثه تشکیل شده است.

• ریشه، اصلی ترین قسمت: ریشه جزء اصلی‌ترین ساختار دندان است که درون استخوان قرار می‌گیرد و باعث ثابت نگه داشتن دندان می‌شود. معمولاً ریشه حدود دو سوم دندان را تشکیل می‌دهد.
• لثه: قسمت نرم پوشاننده که اطراف دهان و دندان را احاطه می‌کند لثه نام دارد.

مراحل عصب کشی دندان

قبل از شروع مراحل عصب کشی، ابتدا دندانپزشک شرایط دندان‌ها را بررسی می‌کند و کمک عکس‌های رادیوگرافی به تشخیص میزان پوسیدگی می‌پردازد. در صورتی که پوسیدگی به قسمت پالپ رسیده و کانال‌های عصبی را درگیر کرده باشد، عمل عصب کشی آغاز می‌شود. اما اگر دندان با آبسه روبه‌رو شده باشد، ابتدا دندانپزشک به تجویز داروی آنتی بیوتیک ترجیح می‌دهد تا قبل از هر کاری عفونت و التهاب کاهش پیدا کند. سپس بعد از حدود دو هفته عصب کشی شروع می‌شود. معمولاً عصب کشی طی مراحل گفته شده در زیر انجام می‌شود:

  ۱. اولین مرحله، تزریق داروی بی حسی

در اولین مرحله دندانپزشک با تزریق داروی بی حسی، دندان مورد نظر و بافت اطراف آن را بی حس می‌کند تا طی مراحل کار، شخص دچار هیچ درد و ناراحتی نشود. تزریق بی حسی کمی با سوزش همراه است، اما نگران نباشید. خیلی زود رفع می شود.

  ۲. سوراخ کردن عاج دندان

دندانپزشک با کمک فرز توربین به سوراخ کردن عاج دندان می‌پردازد تا به قسمت پالپ برسد. جالب است بدانید کانال‌های عصبی هر دندانی با دیگری متفاوت است. در صورتی که دو کانال عصبی وجود داشته باشد، دندانپزشک به دو مرحله عصب کشی نیاز دارد و برداشتن عصب‌ها از داخل دندان کمی با مشکل دچار می‌شود.

  ۳. پاکسازی دندان

بعد از حذف عصب و رهایی از درد حاصل از آن، دندانپزشک با کمک ابزارهای مخصوص به پاک کردن عفونت این قسمت می‌پردازد. در آخر نیز با آنتی بیوتیک موضعی از رفع عفونت به طور کامل مطمئن می شود و با این اقدام از ایجاد عفونت دوباره جلوگیری می کند.

  ۴. پر کردن کانال عصبی

حال نوبت به پر کردن جای خالی عصب دندان با استفاده از مواد دندانپزشکی می‌رسد. همچنین ترمیم قسمت عاج در این مرحله بسیار اهمیت دارد.

  ۵. روکش دندان

دندانپزشک برای حفظ زیبایی دندان از روکش دندان استفاده می‌کند که این مرحله بعد از گذشت مدتی از مراحل عصب کشی قابل انجام است.

مراحل درمان عصب دندان بسیار ساده و راحت است و طی ۱۰ الی ۲۰ دقیقه طی یک الی سه جلسه انجام می‌شود. همچنین بعد از انجام براحتی می‌توانید به فعالیت روزانه خود بپردازید بدون اینکه احساس درد یا ناراحتی را تجربه کنید. اما فراموش نکنید تا زمانی که بی حسی از بین نرفته است، از خوردن غذا خودداری کنید.

نکات کلیدی در مورد عفونت و عصب کشی دندان که بهتر است بدانید:

• ممکن است به دلیل پیشرفت عفونت، درد دندان از بین برود. اما در صورت عدم درمان با مشکلات جدی روبرو خواهید شد و ممکن است دندان‌های اطراف نیز به این مشکل دچار شوند.
• بعد از انجام مراحل درمان ریشه دندان، نوبت به پر کردن دندان می‌رسد. دندان را با مواد پرکننده مخصوصی پر می‌کند تا امکان نفوذ هیچ باکتری داخل وجود نداشته باشد.
• عفونت باعث تغییر رنگ دندان‌ها می‌شود. دندان‌ها به‌دلیل از بین رفتن بافت داخلی به رنگ سیاه و سفید تغییر رنگ می‌دهند.
• عفونت باعث تحلیل بافت و استخوان‌ها می‌شود و احتمال اینکه دندان لق شود بسیار زیاد است.
• اگر دندان مورد نظر با تورم مواجه شده باشد ممکن است پزشک قبل از عصب‌کشی مصرف آنتی بیوتیک تجویز کند.
• نگران ظاهر پر کرده دندان‌ها نباشید. با استفاده از روکش می‌توان این مشکل را به راحتی حل کرد. در حالی که هیچ کس متوجه پر شدن دندان نخواهد شد.
• تا زمانی که دندان از پر کننده دائمی پر نشده است، از جویدن با آن خودداری کنید.
• بعد از مراحل درمان، ممکن است دندان و لثه کمی دردناک باشد و لثه ها متورم شوند که برای رفع این موارد داروهای مسکن مانند استامینوفن تجویز می شود.

چرا گاهی اوقات دندان عصب کشی شده دوباره باید درمان شود؟

موارد نیاز به درمان عصب کشی

هر زمان که قسمت پالپ دندان به دلایل مختلف دچار آسیب شود و عفونت آن را احاطه کند، دندان نیاز به عصب کشی پیدا می‌کند. مواردی که باعث عصب کشی دندان می‌شود، شامل موارد زیر است:

• تروما یا همان آسیب دیدگی ناگهانی دندان
• پوسیدگی تاج دندان
• شکستگی و خرد شدن روی دندان
• پوسیدگی شدید حاصل از یک پوسیدگی درمان نشده
• انجام روش‌های مختلف درمانی روی یک دندان
• آسیب دیدگی دندان مانند آسیب حاصل از ضربه به فک

نشانه هایی که بعد از دیدن آنها نیاز به درمان عصب کشی دندان وجود دارد:

قیمت عصب کشی دندان

با توجه به این که مشکل دندان چقدر پیچیده و کدام دندان آسیب دیده است، هزینه عصب کشی متفاوت خواهد بود. معمولاً درمان دندان های جلویی نسبت به دندان های عقبی دشوارتر است و هزینه آنها بیشتر خواهد بود. اما اگر دارای بیمه دندانپزشکی باشید برای درمان ریشه با مشکل خاصی روبرو نمی شوید. به طور کلی، درمان ریشه و ترمیم دندان طبیعی نسبت به جایگزین کردن دندان هزینه کمتری دارد.

مجرای فرعی ریشه دندان چیست؟

مجرای فرعی ریشه دندان قسمت پیچیده‌ای از مجرای دندان است که گاهی اوقات هنگام عصب کشی از دید دندانپزشک دور می‌ماند. ریشه دندان ممکن است دارای رگ‌های عصبی و بافت‌های همبند بسیار پیچیده و دقیق باشد که از انشعابات ریزی تشکیل شده است. حال اگر بافتی در داخل ریشه‌های فرعی دندان قرار بگیرد، ممکن است بعد از مدتی دندان را دوباره دچار عفونت کند و فرد مجبور می‌شود عملیات عصب کشی را دوباره انجام دهد.

ریشه‌های فرعی در قسمت یک سوم انتهایی ریشه قرار دارند و احتمال اینکه در طول مجاری ریشه اصلی حضور داشته باشد بسیار زیاد است.

چه تفاوتی بین عصب کشی دندان جلو و دندان عقل یا آسیای بزرگ وجود دارد؟

برای انجام عصب کشی باید قسمت تاج دندان سوراخ شود تا قسمت پالپ دندان برای دندانپزشک قابل مشاهده باشد. معمولاً برای عصب کشی دندان‌های قسمت جلو سوراخی در سطح پشتی دندان شکل می‌گیرد. اما برای دندانهای عقل یا بزرگ، سوراخ قسمت بالایی دندان ایجاد می‌شود. بعد از انجام مراحل اندو دندان قسمت سوراخ شده با مواد پر کننده پر می‌شود تا راهی برای انتقال باکتری و مواد غذایی به داخل دندان وجود نداشته باشد.

بعد از عصب کشی نیاز به تهیه روکش می باشد زیرا در صورت فشار بیش از حد به این دندان‌ها، احتمال اینکه با مشکل شکستن یا خرد شدن روبه‌رو شوند زیاد است. در صورت استفاده از مواد موقت تا زمانی که روکش دندان آماده شود، مواظب جدا شدن آن باشید.

برخی اوقات دندان‌های جلویی نیازی به روکش ندارند، زیرا فشار زیادی به دندانهای جلو وارد نمی شود، علاوه بر آن ساختار اصلی دندان خیلی تراشیده نمی شود.

آیا عصب کشی دندان درد دارد؟

اگر تا به حال عصب کشی نکرده باشید و یا در درمان های قبلی دندان تجربه بدی داشته باشید، مطمئناً نسبت به درد آن کمی ترس و دلهره خواهید داشت، اما این روش درمانی اصلاً نگران کننده نیست و توسط یک جراح دندانپزشک مجرب بدون درد انجام می‌شود و تنها دردی که احساس می‌کنید درد حاصل از عفونت است. به همین خاطر، بیشتر جراحان ترجیح می‌دهند تا زمانی که عفونت دندان کاهش پیدا نکرده است، عملیات عصب کشی انجام نشود.

جراح دندانپزشک با کمک بی حسی موضعی درد حاصل از اقدامات عصب کشی را تسکین می‌دهد و بدون اینکه دردی را احساس کنید درمان پالپ دندان قابل انجام است. البته کمی درد و ناراحتی بعد از رفع بی حسی، احساس می‌شود که با مصرف مسکن قابل درمان است و حتی ممکن است این ناراحتی برای چند روز (حدود ۱۰ روز) ادامه دار باشد.

خطرات احتمالی و عوارض عصب کشی

درمان ریشه ممکن است با مشکلات گفته شده در موارد زیر مواجه شود:

• عفونت درون و بیرون کانال ریشه
• زخم‌های کیستی در محل جراحی کانال ریشه
• خارج شدن مواد پرکننده دندان به‌دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن
• تجمع کریستال‌های کلسترول که باعث تحریک و التهاب بافت می‌شود.
• ایجاد بافت‌های اسکار در محل جراحی کانال ریشه

دیگر عوارض درمان ریشه شامل موارد زیر است:

درد مجدد دندان: بعد از فرایند درمان و پاکسازی عمیق ممکن است بعد از رفع داروی بی حسی، داخل اعصاب و بافت پیرامون اندکی درد احساس شود.

عفونت مجدد دندان: به‌دلیل باقی ماندن مقدار ریشه داخل دندان و یا عدم استفاده از روکش دندان احتمال عفونت دوباره آن وجود دارد که در آخر نیز، عفونت باکتریایی درون کانال ریشه فعال می‌شود.

افزایش احتمال بروز دیگر بیماریها

عفونت در داخل کانال ریشه دندان‌ها با مشکلات دیگری همراه است و احتمال به خطر افتادن سلامتی دیگر دندان‌ها افزایش پیدا می‌کند. همچنین احتمال بروز بیماری‌های قلبی شدت می‌یابد. از آنجا که دلیل اصلی بیماری قلبی، آسیب دیدگی پوشش داخلی عروق و حرکت ماکروفاژ و کلسترول در رگ است، برخی محققان بر این باورند باکتری درون کانال ریشه دندان می‌تواند به دیگر نواحی بدن منتقل شود و سلامتی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. البته این موضوع کاملاً احتمالی است و عفونت دندان هیچ گاه به‌عنوان دلیل اصلی بیماری‌های قلبی شناخته نمی‌شود.

بعد از عصب کشی دندان چه اتفاقی می‌افتد؟

بعد از به پایان رسیدن مراحل درمان ریشه دندان باید از مواد پر کردنی پر و با استفاده از روکش ظاهر آن ترمیم شود. اما در صورت عدم استفاده از روکش و یا مواد پر کننده نامناسب، دندان‌ها بعد از مدتی دچار شکستگی می‌شوند و ساختار دندان استحکام و مقاومت خود را از دست می‌دهد. همچنین در صورت عدم پوشش احتمال به خطر افتادن دوباره کانال ریشه دندان وجود دارد و عملاً درمان ریشه بی فایده خواهد بود.

خیلی‌ها به اشتباه تصور می‌کنند زمانی که ریشه درمان می‌شود احتمال پوسیدگی آن دیگر وجود ندارد. اما هر دندانی بدون داشتن کانال ریشه باز هم مستعد پوسیدگی است و احتمال اینکه ساختار آن دچار آسیب دیدگی شود زیاد است. بنابراین رعایت نکات بهداشتی و مراجعه به دندانپزشک برای بررسی‌های دقیق‌تر بسیار اهمیت دارد و باید تمام تلاش خود را برای سالم نگه داشتن دندان‌های طبیعی خود به کار بگیرید.

مراقبت‌های بعد از درمان

عمر دندان عصب کشی شده چقدر است؟

با از بین بردن پالپ و رفع عفونت عصبی دندان درد دندان تا حدودی برطرف می شود و از آن لحظه به بعد به راحتی می توانید از دندان آسیب دیده استفاده کنید. درمان ریشه دندان موفقیت بسیار بالایی دارد و گاهی اوقات مشاهده شده است دندان عصب کشی شده برای سال‌های طولانی عملکرد طبیعی خود را حفظ کرده است. بنابراین اگر نکات مراقبتی و بهداشتی دهان و دندان را رعایت کنید، احتمالاً به خوبی می توانید از دندان عصب کشی شده برای یک عمر استفاده کنید.

پیشگیری

انجام مراقبت‌های روزانه دهان و دندان باعث پیشگیری از درمان ریشه دندان می‌شود. اگر به خوبی از سلامت دندان ها مراقبت کنیم، احتمال عفونت و پوسیدگی آنها کاهش پیدا می‌کند و هیچ باکتری پالپ دندان را تهدید نخواهد کرد.

اکثر کارهای کمک کننده به پیشگیری درمان عصب دندان شامل موارد زیر است:

• مسواک زدن مرتب در طول روز
• شستشوی دهان بعد از هر وعده غذایی
• استفاده روزانه از نخ دندان
• داشتن رژیم غذایی مناسب
• پیشگیری از خوردن مداوم میان وعده های بسیار شیرین مانند شیرینی، کیک یا نوشابه
• پیشگیری از خوردن غذاهای سفت که وارد شدن فشار زیادی به دندان ها می شود.

نتیجه گیری

عصب کشی یک روش ترمیمی رایج دندان است. اکثر افرادی که تحت این روش درمان قرار می‌گیرند می‌توانند تا پایان عمر از نتایج مثبت آن لذت ببرند. با این حال، مدت زمان ماندگاری نتایج به نحوه مراقبت از دندان‌ها بستگی دارد. یعنی، همانطور که بقیه دندان‌های سالم به رعایت نکات بهداشت دهان و دندان نیاز دارند، دندان ترمیم شده نیز باید به‌طور مرتب با مسواک تمیز شود و نخ دندان کشیدن جز نکات ضروری مراقبتی هر دندانی است.